Καθώς πλησιάζει η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, πολλά ακούγονται: για ποιον λόγο υπάρχει η συγκεκριμένη παγκόσμια ημέρα, σε τι χρειάζεται, πόσο ξεπερασμένη είναι η λέξη φεμινισμός και άλλα τέτοια ωραία. Όχι από όλους, αυτό είναι αλήθεια. Μερικοί, όμως, δείχνουν να μην καταλαβαίνουν.
Για εμένα, ιδίως από τότε που έγινα μητέρα, η Ημέρα της Γυναίκας έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία. Και πάλι, όχι για τα γνωστά κλισέ πως μια γυναίκα τάχα μου ολοκληρώνεται όταν γίνεται μητέρα, τα οποία διόλου δεν συμμερίζομαι, αλλά γιατί τυχαίνει το παιδί μου να είναι αγόρι. Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, το γνωστό «προστατέψτε τις κόρες σας – μάθετε στους γιους σας να φέρονται» που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης…
Κάθε φορά που η τηλεόραση αναπαράγει την είδηση μιας γυναικοκτονίας, συχνό φαινόμενο πλέον, θλιβερό και συνάμα εξοργιστικό, αν τύχει κι ο γιος μου είναι μπροστά τρέχω να αλλάξω κανάλι. Κοντεύει έξι χρονών πια, συνειδητοποιεί καλά τι συμβαίνει.
- Δε θες να τα ακούω μαμά αυτά, ε;
- Όχι, αγόρι μου. Ούτε εγώ αντέχω να τα ακούω, του απαντώ.
Μια μέρα πέρσι λύγισα, με είδε να κλαίω. Νομίζω ήταν τότε με τη δολοφονία της Κάρολαϊν, όχι ότι έχει και σημασία. Πιάστηκα από μια ασήμαντη αφορμή και του μίλησα για την αξία του «όχι». Ήθελα να καταλάβει πως όταν λέμε «όχι», πρέπει οι άλλοι να το σέβονται, όπως κι εμείς πρέπει να σεβόμαστε τα δικά τους «όχι». Η συζήτηση συνεχίστηκε…
- Αγόρι μου, θέλω να σου πω και κάτι άλλο. Κάτι πολύ σημαντικό. Φερόμαστε σε όλους καλά. Πάντα. Σε ανθρώπους και ζώα. Μα πιο πολύ φερόμαστε καλά στα κορίτσια...
- Κλαις, μαμά;
- Ναι, αγάπη μου. Έγινε κάτι που με στενοχώρησε πολύ. Γι' αυτό στα λέω αυτά σήμερα: γιατί τα αγόρια μεγαλώνουν και γίνονται άντρες. Και κάποιοι άντρες, επειδή έχουν πιο πολλή δύναμη στα χέρια, ξεχνούν ότι πρέπει να φέρονται καλά στις γυναίκες...
Η βαθύτερη αφορμή αυτής της κουβέντας ήταν μια γυναικτονία και χρησιμοποιώ σκόπιμα τον όρο. Μια γυναικτονία που βάρυνε τους ώμους όλων μας, γιατί σαν κοινωνία έχουμε επιτρέψει στους άνδρες να σκοτώνουν τις γυναίκες. Αυτός ο κύκλος πρέπει να σπάσει και θα τον σπάσουμε εμείς. Όλοι και όλες εμείς.
Αυτομάτως το μυαλό μου γυρίζει χρόνια πίσω. Ο γιος μου αγέννητος. Είμαστε στην Κένυα, καθόμαστε κάτω στο χώμα έχοντας σχηματίσει κύκλο κι έχουμε πιάσει μια δύσκολη συζήτηση με την Dina, που δουλεύει στην ActionAid, και κάποιες γυναίκες του χωριού. Μιλάμε για την κλειτοριδεκτομή.
- Πώς το σταματάτε αυτό το έθιμο; ρωτάμε.
- Όχι μόνες μας. Μιλάμε και με τους άνδρες. Πρέπει να τους πάρουμε με το μέρος μας, αλλιώς δε γίνεται τίποτα. Θα απαγορεύσουν στις συζύγους τους να έρθουν στις συναντήσεις μας, θα πουν πως τους βάζουμε ιδέες και θα μας πολεμήσουν. Οι αλλαγές για να γίνουν χρειάζονται όλη την κοινωνία. Για να αλλάξουμε κάτι για τις γυναίκες πρέπει να έχουμε τους άνδρες συμμάχους, απαντάει η Dina.
Κι έχει δίκιο. Το διαπίστωσα παντού όπου ταξίδεψα και είδα το έργο της ActionAid. Στην Γκάνα ο μεγάλος γιος μιας γυναίκας που είχε χωρίσει, γιατί ο άνδρας της την ξυλοκοπούσε, έπαιρνε τηλέφωνο τη μητέρα του να ρωτήσει τι φαγητό ήθελε να της μαγειρέψει. Γιατί οι δουλειές δεν είναι γυναικείες και ανδρικές, αλλά μοιράζονται. Στη Ζάμπια κάτω από το φως των αστεριών, το ζευγάρι που μας φιλοξενούσε συζητούσε για το χωράφι κι οι αποφάσεις λαμβάνονταν από κοινού, ο άνδρας συμβουλευόταν τη γυναίκα. Εκείνη εξάλλου πήγαινε στις συναντήσεις του αγροτικού συνεταιρισμού που είχε δημιουργήσει η ActionAid, εκείνη ήξερε. Στη Μοζαμβίκη άκουγα τη γιαγιά Celeste να κάνει παρατήρηση στον γιο της όταν θεωρούσε πως δε φερόταν καλά στη νύφη της και στη Σενεγάλη είδα σχολεία γεμάτα κορίτσια, όχι μόνο αγόρια, γιατί οι γονείς τους πίστεψαν στις ίσες ευκαιρίες και έβαλαν τα θεμέλια για μια κοινωνική αλλαγή.
Οπότε ναι, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου. Μια ημέρα που τη χρειαζόμαστε. Ημέρα μνήμης, ημέρα σκέψης, ημέρα αλλαγής. Κι η αλλαγή ξεκινάει από τον καθένα και την καθεμία μας χωριστά, για να έρθει μετά να αγκαλιάσει όλο τον κόσμο και να μπορούμε εμείς οι γυναίκες να λέμε ελεύθερα «όχι», να κυκλοφορούμε άφοβα τα βράδια, να έχουμε ίσες ευκαιρίες και ίση αναγνώριση, οι τηλεοράσεις να μεταδίδουν χαρούμενες ειδήσεις και να υπάρχει μεγαλύτερη σύμπνοια σε ανθρώπινο επίπεδο, ανεξαρτήτως φύλου.
* Αν βρίσκεστε στην Αθήνα, ελάτε να μας επισκεφτείτε στην έκθεση φωτογραφίας «Κοίταξέ με, άκουσέ με» που διοργανώνουμε για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 10-13 Μαρτίου στο Ωδείο Αθηνών, σε συνεργασία με τον φωτογράφο Κοσμά Κουμιανό.