Παρασκευή και 13… γυναικοκτονίες

Μαρία Μουρτζάκη -Υπεύθυνη Έρευνας και Θεσμικής Πίεσης

Ένα από τα memes που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου του 2021 έλεγε ότι είναι πολύ μεγάλη ειρωνεία γιορτάζουμε το «ΟΧΙ» σε μια χώρα που πολλοί άνδρες δεν γνωρίζουν τι σημαίνει. Δυστυχώς, η επόμενη μέρα το επιβεβαίωσε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Μία ακόμα γυναικοκτονία στην Ιεράπετρα ανέβασε τον μέχρι τώρα αριθμό τους για το 2021 σε 13. Παρασκευή και 13, λοιπόν, αλλά όχι λόγω ημερομηνίας. Άλλη μία μέρα πένθους έρχεται να προστεθεί σε όσες ήδη ζήσαμε μέσα σε μια χρονιά που χαρακτηρίστηκε από πολλές καταστροφές, φυσικές και μη.

Για τη δέκατη τρίτη γυναικοκτονία της χρονιάς, τη γυναικοκτονία της Νεκταρίας μητέρας τεσσάρων παιδιών, δεν φταίει ούτε η κακή μας τύχη, αλλά ούτε και οι συγκυρίες. Δεν τη σκότωσε ούτε γιατί την αγαπούσε, αλλά ούτε και γιατί δεν άντεχε χωρίς εκείνη. Τη σκότωσε γιατί εκείνη έφυγε. Γιατί εκείνο είναι το σημείο που η έμφυλη βία κλιμακώνεται. Όταν, δηλαδή, ο θύτης αισθάνεται ότι χάνει τον έλεγχο που προσπαθεί να διατηρήσει ασκώντας βία. Για μία ακόμη φορά ο περίγυρος είχε ακούσει, είχε δει, αλλά δεν αντέδρασε στις δηλώσεις του συζύγου ότι θα σκότωνε την πρώην γυναίκα του. Για μία ακόμα φορά μια γυναίκα θα μπορούσε να είχε σωθεί αν ο κόσμος είχε μάθει να παίρνει στα σοβαρά τα όσα λένε και κάνουν οι δράστες πριν προβούν σε αυτού του είδους τις εγκληματικές ενέργειες.

H δέκατη τρίτη γυναικοκτονία της χρονιάς επιβεβαίωσε πως οι προτροπές, όπως «φύγε με το πρώτο χαστούκι», «μην ανέχεσαι να είσαι θύμα» κ.λπ. είναι απολύτως κενές περιεχομένου. Καμιά γυναίκα δεν χρειάζεται υποδείξεις και νουθεσίες για το τι δεν κάνει ή τι δεν έκανε καλά όταν ζει ή όταν ζούσε σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον. Το μόνο που καταφέρνουν τέτοιου είδους παραινέσεις είναι να ρίξουν την ευθύνη στο πρόσωπο που δεν φταίει. Εκείνες τις στιγμές είναι αναγκαίο ένα πλέγμα προστασίας και φροντίδας, θεσμικό και μη. Εκείνες τις στιγμές χρειάζεται να εξασφαλιστεί ότι κάθε μία που θέλει να φύγει από μία βίαιη σχέση θα έχει ένα μέρος να πάει, έναν άνθρωπο να την ενημερώσει για τα δικαιώματά της και την εξασφάλιση ότι ο κακοποιητικός σύντροφος δεν θα μπορέσει να την πλησιάσει. Με άλλα λόγια χρειάζονται δομές για όλες και ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες για τις οποίες η οικογένεια ή το φιλικό περιβάλλον δεν μπορούν να προσφέρουν την υποστήριξη που έχουν ανάγκη και μια αστυνομία κατάλληλα εκπαιδευμένη και έτοιμη να αναγνωρίζει τις ανάγκες των επιζωσών και να συνδράμει στην προστασία τους.

Για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας απαιτείται ένα πλέγμα ενεργειών που θα έχει στον πυρήνα της την ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση από πολύ μικρή ηλικία για θέματα διακρίσεων και σεξισμού, την υιοθέτηση και υλοποίηση δημοσίων πολιτικών για τις οποίες θα υπάρχουν επαρκείς πόροι, οικονομικοί και ανθρώπινοι, και ένα νομικό πλαίσιο που θα λαμβάνει υπόψιν τις σύγχρονες ανάγκες εκπληρώνοντας τον σκοπό του που, τουλάχιστον κατά το ποινικό του σκέλος, δεν είναι να τιμωρεί εξαντλητικά, αλλά να προλαμβάνει και να σωφρονίζει. Δεν αρκεί «τα ισόβια να είναι ισόβια», όπως ακούγεται πολύ τον τελευταίο καιρό. Η αυστηροποίηση των ποινών από μόνη της δεν είναι η λύση. Απαιτείται πρωτίστως αναγνώριση του προβλήματος ομόφωνα. Σε αυτό θα συμβάλλει σημαντικά η νομική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία», καθώς θα δώσει ορατότητα στο κίνητρο της πράξης. Μαζί με αυτό θα πρέπει να αναδεικνύεται ο σεξιστικός και μισογυνικός λόγος, ιδιαίτερα στη δημόσια σφαίρα, και να καταδικάζεται απερίφραστα. Κάθε αθώο σεξιστικό αστείο οδηγεί σε νέα θύματα. Και ένας κόσμος με έμφυλη βία δεν είναι ένας κόσμος δίκαιος.