Σε πείσμα όσων αντιδρούν στην εμπορική γιορτή του έρωτα, στις 14 Φεβρουαρίου ζευγάρια παντός είδους και πάσης ηλικίας θα βρουν την ευκαιρία να αναλογιστούν, να αναθερμάνουν, να γιορτάσουν τον έρωτά τους, υποκύπτοντας το λιγότερο στο θέλγητρο ενός κόκκινου τριαντάφυλλου ή μιας σοκολάτας σε σχήμα καρδιάς. Είναι η μέρα που όλα τα ζευγάρια διεκδικούν το δικό τους κινηματογραφικό ενσταντανέ αγάπης, τρυφερότητας, αφοσίωσης-τουλάχιστον μέχρι να μπουν τα λουλούδια στο βάζο και να πεταχτεί το περιτύλιγμα της σοκολάτας.
Κάπως έγινε και αυτή η σοκολάτα με ταξίδεψε στη Γουατεμάλα. Μου έφερε στη μνήμη εικόνες με χαμογελαστές γυναίκες από τους αγροτικούς συνεταιρισμούς της ActionAid, με τους καρπούς από τα κακαόδεντρα στα χέρια και τη λαχτάρα για μια καλύτερη ζωή στο βλέμμα. Οι γυναίκες στη Γουατεμάλα. Όπου σημειώνονται από τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων από ενδοοικογενειακή βία στον κόσμο. Ξέρουν άραγε ότι κάποιοι από τους καρπούς τους μπορεί να μπουν στο περιτύλιγμα μιας κόκκινης καρδιάς που θα γιορτάζει τον έρωτα; Προσπαθώ να φανταστώ τη δική τους διαδρομή στην αγάπη και την τρυφερότητα. Ίσως ένα βλέμμα, ένα διστακτικό άγγιγμα και μια υπόσχεση για μια όμορφη ζωή. Η συνέχεια είναι συχνά διαφορετική, όπως δείχνουν οι αριθμοί, που δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από κόκκινες κορδέλες: 62 γυναίκες δολοφονούνται κάθε μήνα στη Γουατεμάλα. Η ιστορία, όμως ευτυχώς, δεν τελειώνει εκεί.
Δουλεύοντας στη Γουατεμάλα, η ActionAid έχει δημιουργήσει συμβουλευτικές ομάδες για τα ζευγάρια. Εκεί μαθαίνουν για τα δικαιώματα των γυναικών, μαθαίνουν να μοιράζονται τις δουλειές του σπιτιού, μαθαίνουν να δημιουργούν επιχειρήσεις από κοινού, μαθαίνουν τον σεβασμό, την αγάπη, την τρυφερότητα. Ίσως τελικά εκεί να βρίσκεται η απάντηση και εκεί να πρέπει να εστιαστεί το ελπιδοφόρο μήνυμα του Βαλεντίνου: ο έρωτας μαθαίνεται. Όπως μαθαίνονται τα δικαιώματα, όπως μαθαίνονται οι διεκδικήσεις. Και τα κινηματογραφικά ενσταντανέ μετατρέπονται με άνεση σε κοινές φωτογραφίες ζευγαριών στο πλύσιμο των πιάτων, στο μαγείρεμα, στη φροντίδα των παιδιών, στις αγροτικές δουλειές. Και είναι τα βλέμματα σε αυτές τις εικόνες που συμπυκνώνουν το συναίσθημα και την πεμπτουσία του έρωτα στην αίγλη της καθημερινότητας, έξω από γιορτές και αργίες, έξω από σοκολατένια φιλιά, έχοντας κάνει μια δύσκολη διαδρομή μέσα από τις φυτείες της σοκολάτας.
Ίσως, λοιπόν, το πρόβλημα στις κοινωνίες -σε όλες τις κοινωνίες- να είναι ότι δεν έχουν μάθει κάποιοι άνθρωποι τον σωστό τρόπο. Τον σωστό τρόπο να αγαπούν, τον σωστό τρόπο να νοιάζονται, τον σωστό τρόπο να υπάρχουν μαζί. Και δεν είναι μόνο χώρες σαν τη Γουατεμάλα όπου υπάρχει αυτό το κενό μάθησης. Κάτι τέτοιες μέρες, μέσα στα όσα δυσάρεστα έχουν συμβεί τον τελευταίο χρόνο και στον τόπο μας, που κάποιοι τα έχουν κατατάξει επιπόλαια ή στοχευμένα στα «εγκλήματα πάθους», δεν μπορώ να μη σκεφτώ τι γίνεται όταν μαραθούν τα τριαντάφυλλα στο βάζο κι εξαλειφθεί η γεύση της σοκολάτας από τα χείλη. Αρκεί άραγε μια γιορτή τον χρόνο για να εξαλειφθεί όλη η σκληρότητα και ο πόνος που είναι παράλογο να έχουν οποιαδήποτε σχέση με ένα από τα πιο όμορφα συναισθήματα; Θα μπορέσουμε να γιορτάζουμε τον έρωτα ακόμα και στην ίδια απουσία του, κρατώντας πάντα σταθερό το νοιάξιμο και τον σεβασμό για τον άλλο άνθρωπο όποιες κι αν είναι οι συνθήκες γύρω μας;
Και τότε, φέρνω πάλι στο μυαλό εκείνα τα ζευγάρια στη Γουατεμάλα και αναθαρρώ. Γιατί αν η αγάπη είναι τελικά κάτι που μαθαίνεται, υπάρχει πάντα ελπίδα. Γιατί κάτω από κάθε λαμπερό περιτύλιγμα κι ελκυστικό σχέδιο υπάρχει πάντα ένας καρπός που χρειάζεται κόπο και φροντίδα για να καλλιεργηθεί μέχρι να φτάσει να πάρει το σχήμα μιας καρδιάς!