Η ActionAid λέει όχι στην αιφνίδια και προεκλογική πρόταση της κυβέρνησης της Γουατεμάλας να δώσει αμνηστία σε στρατιωτικούς και πολιτικούς καταδικασμένους για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία κατά τον 36ετή εμφύλιο πόλεμο στη χώρα. Υπολογίζεται ότι οι συρράξεις κόστισαν τη ζωή σε 200.000 ανθρώπους, κυρίως αυτόχθονες Μάγια, ενώ οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν ιδιαίτερα σκληρές και πολύ διαδεδομένες.
Η πρόταση νόμου δεν πέρασε προς το παρόν από το Κογκρέσο της Γουατεμάλας, αλλά αναμένεται να οριστεί νέα ημερομηνία για την ψήφιση του νομοσχεδίου της κυβέρνησης του Προέδρου Jimmy Morales, που κατεβαίνει στις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου. Ο Νόμος για την Εθνική Συμφιλίωση του 1996 έβαλε τέλος στον εμφύλιο πόλεμο και έδωσε ελπίδες για δικαίωση σε ανθρώπους που επιβίωσαν από εγκλήματα όπως γενοκτονία, βιασμοί, βασανιστήρια, εξαφανίσεις και μαζικές σφαγές που διαπράχθηκαν κυρίως από τον στρατό. Η αλλαγή του νόμου θα απελευθερώσει εγκληματίες πολέμου μέσα σε 24 ώρες.
Η ActionAid ξεκίνησε τη δράση της στη Γουατεμάλα το 1996, την περίοδο που υπογραφόταν η συνθήκη ειρήνης και επικεντρώνεται στην προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στον αγώνα κατά της φτώχειας και της ανισότητας. Το 2006 μαζί με τους συνεργάτες της, πέτυχε να φυλακιστούν στρατιώτες σε μια δίκη-ορόσημο όπου αυτόχθονες γυναίκες που απάχθηκαν, βιάστηκαν επανειλημμένα και κρατήθηκαν ως σκλάβες στη μικρή κοινότητα του φυλακίου Sepur Zarco. Οι γυναίκες έφτασαν μέχρι το ανώτατο δικαστήριο της χώρας, το οποίο καταδίκασε 2 πρώην στρατιωτικούς για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και αποφάσισε 18 μέτρα αποζημίωσης για την κοινότητα, όπως η εκπαίδευση των παιδιών, η απόκτηση γης, μια κλινική και σχέδια για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας στην περιοχή.
Όπως εξηγεί σε επιστολή της προς τους επικεφαλής κομμάτων η Demecia Yat, που κατάφερε να επιβιώσει από τις φρικαλεότητες και τώρα εκπροσωπεί την κοινότητα του Sepur Zarco: «διαφωνούμε απόλυτα με αυτές τις αλλαγές διότι είναι πολλοί οι άνθρωποι που ευθύνονται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αποδείχθηκε στα δικαστήρια. Περάσαμε πολλά πριν, μετά και κατά τη διάρκεια της δίκης. Οι αλλαγές αυτές το μόνο που θέλουν είναι να απελευθερώσουν και να απαλλάξουν άλλους που περιμένουν να δικαστούν.»
Άλλα εγκλήματα που μπορεί να δοθεί αμνηστία περιλαμβάνουν περιπτώσεις γενοκτονίας κατά των αυτοχθόνων Ixil, εξαφανίσεις παιδιών και σφαγές στις περιοχές Molina Theissen και the Coban, όπου βρέθηκαν 500 σκελετοί σε κρυφό νεκροταφείο σε μια στρατιωτική βάση.
«Η απόφαση να αποφυλακιστούν πρώην στρατιωτικοί που καταδικάστηκαν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που περιλαμβάνουν τη γενοκτονία, τις συστηματικές απαγωγές, τον βιασμό και την υποδούλωση γυναικών θα ήταν μια κατάφορη αδικία. Αυτή η απαράδεκτη, αιφνίδια, προεκλογική αλλαγή του Συντάγματος θα ανέτρεπε χρόνια προσπαθειών για συμφιλίωση στη Γουατεμάλα και προσπαθειών να δικαιωθούν κοινότητες αυτοχθόνων που σφαγιάστηκαν κατά τη διάρκεια των συρράξεων, κάτι που κανείς δεν θα ήθελε,» δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς ActionAid, Adriano Campolina.
Φωτογραφία: ActionAid