«Έχω δύο παιδιά κι ένα κορίτσι», έλεγαν στο παρελθόν γονείς στην Ελλάδα, διατυπώνοντας, έστω και υπαινικτικά, την προτίμηση στο αρσενικό φύλο. Πέρα από τη γλωσσική ετυμολογία που διαμόρφωσε αρχικά αυτόν τον διαχωρισμό, στην πορεία εκφραζόταν ξεκάθαρα η αντίληψη ότι πραγματική ολοκλήρωση στην απόκτηση παιδιού ήταν η απόκτηση αγοριών. Μπορεί σήμερα να αντιμετωπίζουμε με ειρωνική διάθεση τέτοιου είδους δηλώσεις και να θεωρούμε ότι ανήκουν σε παρωχημένες αντιλήψεις, ωστόσο αυτό δεν ισχύει για το σύνολο του κόσμου.
Κάπως έτσι, σε πολλά μέρη του πλανήτη τα κορίτσια αντικρύζουν μαζί με την πρώτη εικόνα του κόσμου και την πρώτη απόρριψη. Σε κάποιες χώρες, η απόκτηση κοριτσιού είναι παντελώς ανεπιθύμητη, ενώ σε πολλές ακόμα, τα κορίτσια θεωρούνται ένα βάρος από το οποίο θα πρέπει να απαλλαγεί η οικογένεια το συντομότερο. Τα πρώτα τους βήματα συμβαδίζουν συχνά με τα πρώτα βήματα στη ζωή των ενηλίκων, αφού τα κορίτσια από πολύ νωρίς επωμίζονται ευθύνες γυναικών: φροντίδα του σπιτιού και των μικρότερων αδερφών ή των ηλικιωμένων της οικογένειας, μαγείρεμα, εξωτερικές δουλειές. Στην ανάγκη, θα σταματήσουν και το σχολείο, αν η οικογένεια δεν έχει χρήματα ή χρειάζεται περισσότερα χέρια για τις δουλειές. Και αυτό δεν είναι το χειρότερο σενάριο. Η υποτυπώδης παιδική ηλικία κόβεται απότομα και οριστικά με τους παιδικούς γάμους.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 12 εκ. κορίτσια τον χρόνο παντρεύονται προτού ενηλικιωθούν, ενώ αυτή τη στιγμή 650 εκ. γυναίκες στον κόσμο έχουν παντρευτεί πριν από τα 18 τους χρόνια. Τα αίτια των παιδικών γάμων είναι ποικίλα και σύνθετα. Μπορεί να ξεκινούν από παραδοσιακές αντιλήψεις ή από τις πατριαρχικές αξίες που θέλουν τα κορίτσια να μην έχουν άποψη για τη ζωή τους. Η φτώχεια είναι, επίσης, ένας σοβαρός παράγοντας, αφού οι οικογένειες αναθέτουν τα οικονομικά βάρη σε κάποιον άλλο, θεωρώντας ότι το κορίτσι μπορεί να έχει έτσι ένα καλύτερο μέλλον, ενώ συναντάμε ακόμα και πολλές περιπτώσεις διευθέτησης χρεών, μέσω της προίκας. Οι συνθήκες ανασφάλειας που οφείλονται σε έκτακτες καταστάσεις από συρράξεις, καταστροφές, επιδημίες οδηγούν επίσης στην αύξηση των παιδικών γάμων, καθώς το άγχος για την καθημερινή επιβίωση γίνεται μεγαλύτερο. Αυτό συνέβη και με την πανδημία του COVID-19.
Καθώς εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο περιμένουν να επιστρέψουν στα σχολεία τους μετά την πανδημία, πολλά κορίτσια ξέρουν ότι η μαθητική τους ζωή και η παιδική τους ηλικία έχουν τελειώσει οριστικά. Ειδικά στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και της νότιας Ασίας οι παιδικοί γάμοι εκτοξεύτηκαν εν μέσω της πανδημίας. Γονείς που έχουν χάσει το εισόδημά τους και αδυνατούν να ταΐσουν όλη την οικογένεια, που δεν μπορούν να πληρώνουν πλέον έξοδα σχολείου για όλα τα παιδιά, που ανησυχούν μήπως τα κορίτσια «μπλέξουν» τώρα που δεν πηγαίνουν σχολείο σπεύδουν να τα παντρέψουν και να απαλλαγούν από μία ακόμα ευθύνη. Όσο παράξενο και να ακούγεται, ακόμα και ο περιορισμός των καλεσμένων εξαιτίας της πανδημίας είναι ικανή αφορμή σε περιοχές της Ινδίας για να παντρέψουν τα παιδιά τους μια ώρα αρχύτερα, προκειμένου να μειώσουν τα έξοδά του γάμου!
Οι παιδικοί γάμοι αποτελούν στοιχειώδη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και είναι βασικό κομμάτι της δουλειάς μας σε πολλές χώρες. Μέσα στις νέες συνθήκες εξαιτίας της πανδημίας, συγκαταλέγεται στις προτεραιότητες των δράσεών μας. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται δουλειά σε πολλά μέτωπα. Αυτή τη στιγμή, πρωταρχικός στόχος είναι η παρεμπόδιση των επικείμενων γάμων. Έτσι, μέσα από τις ομάδες κοριτσιών και τις ομάδες των μανάδων που έχουμε στις περιοχές δράσης μας, ενημερώνουμε τα κορίτσια για το πού μπορούν να απευθύνονται και παρεμβαίνουμε για να τα στηρίξουμε όταν χρειαστεί. Για να εξαλειφθεί το φαινόμενο, απαραίτητο είναι να ενημερώνονται όλοι, τόσο για τα δικαιώματα των κοριτσιών, όσο και για τις βλαβερές επιπτώσεις των παιδικών γάμων στην υγεία και τη ζωή τους. Πραγματοποιούμε, λοιπόν, εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε μαθητές, δασκάλους, γονείς, ενώ παράλληλα ασκούμε πίεση στις αρχές, ώστε να εφαρμόζουν πολιτικές που αποτρέπουν τέτοιου είδους πρακτικές και διαφυλάσσουν τα δικαιώματα των παιδιών.
20 Νοεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Στόχος μας, να διασφαλίζουμε αυτά τα δικαιώματα όλες τις μέρες του χρόνου. Να παραμένουν παιδιά, αγόρια και κορίτσια, για όσο διάστημα το επιβάλλει η ηλικία τους. Να πάψουν να υπάρχουν μέρη όπου τα κορίτσια γεννιούνται ενήλικες…
Και μέχρι η παιδική ηλικία να σημαίνει το ίδιο για όλα τα παιδιά, εμείς θα είμαστε εδώ.
Μάθε εδώ πώς μπορούμε να παλέψουμε για κάθε αδικία!