Οι διακοπές και η ξεκούραση είναι ανθρώπινα δικαιώματα

Άννα Μπότσογλου
Head of Brand and Content

To 1948, όταν έληξε ο αιματηρός Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ηγέτες του κόσμου υπέγραψαν την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Με το κείμενο αυτό θέλησαν να προστατεύσουν, μεταξύ άλλων, την ελευθερία, τη ζωή, το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, στην εργασία, στο εκλέγειν και το εκλέγεσθαι, στην ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, στην ιδιοκτησία, στην εργασία, σε ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, σε μία ζωή χωρίς διακρίσεις. Δικαιώματα που θεωρούνται πλέον από πολλούς θεμελιώδη, δικαιώματα που όταν γίνονται σεβαστά βελτιώνουν ουσιαστικά τη ζωή όλων μας.

ActionAid

Φτάνοντας, όμως, προς το τέλος της Διακήρυξης βρίσκουμε το Άρθρο 24 που γράφει: «Καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και ιδιαίτερα, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές.»

Διαβάζοντάς το, μπορεί να απορήσει κανείς πώς και πριν από 75 σχεδόν χρόνια, όταν ο κόσμος είχε βιώσει τη βία ενός τέτοιου πολέμου, οι ηγέτες του κόσμου αποφάσισαν να συμπεριλάβουν το δικαίωμα στην ανάπαυση και στην άδεια μετ’ αποδοχών. Κι όμως, για τα δικαιώματα αυτά έχει χυθεί αίμα και χωρίς αυτά η ζωή γίνεται αβίωτη.

Οι αγώνες του παρελθόντος

Οι εργάτες και οι εργάτριες στις βιομηχανίες του 19ου αιώνα δούλευαν σε δύσκολες και συχνά επικίνδυνες συνθήκες, χωρίς περιορισμό στις ώρες εργασίας, που έφταναν και τις 16 ημερησίως για 6 ή και 7 ημέρες την εβδομάδα. Με οργανωμένους αγώνες, απεργίες και ορισμένες φορές δίνοντας τη ζωή τους, κατάφεραν να μειωθούν οι ώρες εργασίας τους στις 12 ή στις 10 και τελικά στις 8 σε πολλές βιομηχανικές χώρες. Όμως, το σύνθημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ελεύθερος χρόνος, 8 ώρες ύπνος» φαίνεται να είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.  

Εξάλλου, σε έναν κόσμο όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα βάλλονται από παντού, όπου οι θεσμοί και οι εκπρόσωποί τους δεν τα προστατεύουν, αλλά αντιθέτως τα παραβιάζουν και τα υπονομεύουν, σε έναν κόσμο που φαίνεται να κάνει πίσω ως προς τα δικαιώματα των γυναικών, των μειονοτήτων, των ευάλωτων, θα προστάτευε κανείς το δικαίωμα στην ανάπαυση, στον ελεύθερο χρόνο και στην άδεια με πλήρεις αποδοχές;

Ac

Το μπαλάκι σε εμάς

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι μας έχουν πείσει ότι οι υπερωρίες είναι συνυφασμένες με την υψηλή παραγωγικότητα και ότι μόνο έτσι μπορούμε να αποδείξουμε πόσο καλοί και καλές είμαστε στη δουλειά μας, βάζοντάς μας σε έναν διαρκή ανταγωνισμό μεταξύ μας. Κι έτσι στον 21ο αιώνα, με τις νέες τεχνολογίες να μας συνδέουν με τη δουλειά όλο το 24ωρο, αλήθεια πότε σταματούμε τη δουλειά; Πόσοι και πόσες έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε διακοπές χωρίς να αναγκαστούμε να απαντήσουμε σε email και τηλέφωνα; Και τώρα που με την τηλεργασία έσπασε ο φυσικός διαχωρισμός του χώρου  εργασίας από τον χώρο ανάπαυσης, το σπίτι μας, μπορούμε πραγματικά να βάλουμε όρια;

Ζούμε σε μια εποχή, που θεωρούμε απολύτως φυσιολογικό να παίρνουμε απαντήσεις οποιαδήποτε ημέρα και ώρα του χρόνου, να αγοράζουμε οποτεδήποτε, να μας εξυπηρετούν χωρίς καθυστέρηση, όμως έχουμε αναρωτηθεί ποτέ τι σημαίνει αυτό για τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες, για τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους ανθρώπους που προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες;

ActionAid

Οι αγώνες του παρόντος

Στην ActionAid η διεκδίκηση δικαιότερων εργασιακών δικαιωμάτων, ιδιαίτερα των γυναικών, είναι μέρος της δράσης μας σε χώρες όπως το Μπανγκλαντές, το Βιετνάμ και η Μυανμάρ, όπου οι νόμοι δεν προστατεύουν επαρκώς τις εργάτριες και τους εργάτες. Για παράδειγμα, στο Μπανγκλαντές ο νόμος επιτρέπει μέχρι και 60 ώρες εργασίας την εβδομάδα με μία ημέρα σχόλης, καθώς και συνήθως 3 εβδομάδες πληρωμένης άδειας τον χρόνο. Οι ώρες είναι ήδη πολλές και ο νόμος δεν εφαρμόζεται. Η προστασία του συνδικαλισμού είναι ανεπαρκής στη χώρα και οι συνδικαλίστριες και οι συνδικαλιστές έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλες αντιδράσεις και αντιστάσεις. Όμως, οι αγώνες τους δεν πάνε χαμένοι, διότι η κατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων ήταν χειρότερη πριν από μερικά χρόνια.

Τώρα, λοιπόν, που ο κόσμος είναι γεμάτος αβεβαιότητα είναι σημαντικό να έχουμε στον νου μας τις εργασιακές συνθήκες όλων μας και τους αγώνες που χρειάζονται για να τις βελτιώσουμε και να σκεφτούμε αυτό που γράφει το προοίμιο της Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ότι δηλαδή δημιουργήθηκε επειδή: «η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο [κι επίσης ε]πειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, και η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να μιλούν και να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου».

Με άλλα λόγια, το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και σε άδειες με πλήρεις αποδοχές είναι δικαίωμά σου, είναι δικαίωμα όλων μας. Προστάτεψέ το!