Η Θεσσαλονίκη είναι μία από τις πόλεις της Ελλάδας που ξεχωρίζει για την πολυπολιτισμικότητα, την πολυχρωμία και την πολυφωνία της, χαρακτηριστικά που απολαμβάνει κανείς ζώντας και σουλατσάροντας στους δρόμους και τις γειτονιές της. Στους ίδιους δρόμους, άνθρωποι από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες συναντιούνται και μπλέκουν τις ιστορίες τους, απλώνουν το βλέμμα και τις σκέψεις τους πάνω από τον Θερμαϊκό και συχνά πιάνονται χέρι χέρι στα φεστιβάλ και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται σε διάφορα σημεία και αγαπημένες γωνιές της πόλης.
Μία από τις πολλές κοινωνικές ομάδες του πολιτιστικού ανάγλυφου και της ιστορίας της Θεσσαλονίκης είναι και οι Τσιγγάνοι ή αλλιώς Ρομά. Ίσως, στο άκουσμα της λέξης “Τσιγγάνος” ή “Ρομά” να έρχονται στο νου φολκλόρ και μποέμ εικόνες, κάρα ή ακόμη και η φιγούρα της Εσμεράλδα. Ίσως πάλι να ορθώνονται πολλά από τα αρνητικά στερεότυπα που έχουν εδραιωθεί σε βάρος της εν λόγω ομάδας και αναπαράγονται κυρίως από τα ΜΜΕ με διάφορες αφορμές και γεγονότα.
Ωστόσο, η πραγματικότητα διαφέρει σημαντικά από τα παραπάνω. Είναι γεγονός πως όλο και περισσότεροι νέοι και νέες που προέρχονται από τσιγγάνικες κοινότητες καταρρίπτουν στερεοτυπικές αντιλήψεις, στέκονται κριτικά απέναντι στις προκαταλήψεις και αποτελούν ενεργά μέλη της ευρύτερης κοινωνίας, μιλώντας και προτείνοντας συχνά λύσεις για τα προβλήματα που συναντούν στις κοινότητες τους.
Πόσο εύκολο, όμως, είναι για ένα άτομο που προέρχεται από μια περιθωριοποιημένη και στιγματισμένη κοινωνική ομάδα να υπερπηδήσει το τείχος των στερεοτύπων και του κοινωνικού αποκλεισμού και να καταφέρει να ακουστεί η φωνή του; Η απάντηση είναι μάλλον καθόλου!
Η ελλιπής ενημέρωση και πληροφόρηση σχετικά με τους τρόπους συμμετοχής στα κοινά, η απουσία κινήτρων και ενθάρρυνσης, η έλλειψη εμπιστοσύνης λόγω προκαταλήψεων, η απουσία αισθήματος του ανήκειν, η μειωμένη αυτοπεποίθηση και αρνητική αυτο-αντίληψη που σχετίζεται με την επικράτηση των στερεοτύπων, ο αποδυναμωμένος ρόλος του σχολείου ως προς την καλλιέργεια της ιδιότητας του ενεργού πολίτη αποτελούν παράγοντες που κρατούν μακριά από τη δημιουργική εμπλοκή σε θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης μία εξίσου μεγάλη μερίδα νέων και ειδικά νέων από περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες.
Η παραπάνω διαπίστωση εντείνει την ανάγκη λειτουργίας θεσμών, όπως είναι τα Δημοτικά Συμβούλια Νέων (ΔΣΝ), καθώς αυτά αποτελούν συλλογικά όργανα που μπορούν να ενδυναμώσουν τη συμμετοχή των νέων σε τοπικό επίπεδο, να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα έκφρασης δημόσιου λόγου και να προσφέρουν γόνιμο έδαφος για την καλλιέργεια αξιών, όπως ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η αλληλεγγύη, η κοινωνική ευθύνη και η ενσυναίσθηση.
Μέσα από δράσεις συνεργατικής δικτύωσης, εξωστρέφειας και συνεχούς ενημέρωσης για τους τρόπους συμμετοχής των νέων στα ΔΣΝ, φτάνοντας ακόμη και στις πιο δυσπρόσιτες περιοχές ή περιοχές που χαρακτηρίζονται ως γκέτο, η συμπερίληψη νέων από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες μπορεί να αποτελέσει εφικτό στόχο και να ενεργοποιήσει τη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση του παρόντος αλλά και του μέλλοντος.
Ακόμη, συμπεριληπτικά ΔΣΝ αποτελούν ισχυρά αντίβαρα στον κοινωνικό αποκλεισμό και τον παραγκωνισμό νέων που ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στον κοινωνικό διάλογο και να συμβάλλουν στην κοινωνική αλλαγή. Αναμφίβολα, κυρίως μέσα από την αλληλεπίδραση ομηλίκων από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες μπορούν να σπάσουν τα στερεότυπα και να αναπτυχθούν υγιείς ανθρώπινες σχέσεις που θα παραμερίσουν τη διάκριση “εμείς” και “οι άλλοι”. Έτσι, χωρίς διακρίσεις και πάνω στο “μαζί” μπορούν να τεθούν οι βάσεις μιας ουσιαστικά δημοκρατικής κοινωνίας με πρόταγμα τη γνωστή φράση “ΌΛΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΟΛΟΙ ΙΣΟΙ” που ίσως συνοδεύει τις παιδικές αναμνήσεις πολλών από εμάς.
Εν τέλει, τα ΔΣΝ που αναδεικνύουν τη διαφορετικότητα και τη πολυφωνία δυναμώνουν όχι μόνο τους νέους που συμμετέχουν σε αυτά, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία. Το Δημοτικό Συμβούλιο Νέων Θεσσαλονίκης αποτελεί μία τέτοια περίπτωση που όλο και διευρύνει το συμμετοχικό του πλαίσιο. Εξάλλου, αν το καλοσκεφτεί κανείς, γίνεται από μια πολυπολιτισμική πόλη, να λείπει ένα πολυπολιτισμικό και συμπεριληπτικό ΔΣΝ; Μα φυσικά, δε γίνεται!