Οι γυναίκες και τα κορίτσια στην κρίση

Άννα Μπότσογλου
Head of Brand and Content
Η Nihinlola Ayanda δουλεύει στην ActionAid Νιγηρίας. Είχε συμμετάσχει στη διανομή τροφίμων κατά τη διάρκεια του lock down στην πρωτεύουσα Αμπούτζα.
Etinosa Yvonne/ActionAid
Η Nihinlola Ayanda δουλεύει στην ActionAid Νιγηρίας. Είχε συμμετάσχει στη διανομή τροφίμων κατά τη διάρκεια του lock down στην πρωτεύουσα Αμπούτζα.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι πιο ευάλωτες κατά τη διάρκεια μιας κρίσης. Πρόκειται για ένα δεδομένο που βλέπουμε να επιβεβαιώνεται ξανά και ξανά μετά από σεισμούς, πλημμύρες, ξηρασίες, συρράξεις κι επιδημίες.

Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Πολλές έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες και τα παιδιά είναι πιο πιθανό να πεθάνουν σε μια κρίση κι αυτό εξαιτίας των παραδοσιακών ρόλων που έχουν στις κοινωνίες τους. Στο τσουνάμι του 2004, πολλές γυναίκες πνίγηκαν διότι δεν ήξεραν κολύμπι, μια δεξιότητα που σε ορισμένες χώρες μαθαίνουν τα αγόρια και όχι τα κορίτσια. Επιπλέον σε κάθε κρίση, το είδαμε και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η βία κατά των κοριτσιών και των γυναικών, οι βιασμοί, οι παιδικοί γάμοι, αυξάνονται. Επομένως, και μετά την καταστροφή ο κίνδυνος για τις γυναίκες και τα κορίτσια παραμένει.

Χαρακτηριστικό είναι εξάλλου ότι το 60% των μητρικών θανάτων παγκοσμίως λαμβάνουν χώρα μετά από μία φυσική καταστροφή ή κατά τη διάρκεια συρράξεων, καθώς οι γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση σε ιατρική βοήθεια, ενώ παρατηρείται οι γυναίκες να τρώνε λιγότερο διότι δίνουν την τροφή στα παιδιά τους κι άρα να υποφέρουν πιο συχνά από υποσιτισμό. Την ίδια στιγμή, καθώς είναι κυρίως γυναίκες αυτές που καλλιεργούν τα μικρά χωράφια, είναι αυτές που βλέπουν τις σοδιές τους να καταστρέφονται εξαιτίας της κλιματικής κρίσης.

Κι ένας ακόμη λόγος που οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις κρίσεις είναι διότι παραδοσιακά επωμίζονται το βάρος της φροντίδας των παιδιών, των ηλικιωμένων, των ασθενών. Και αυτό τις κάνει να μην μπορούν με ευκολία να τρέξουν για να σωθούν.

Ουκρανία
Η Natalia προσφέρει εθελοντική βοήθεια στο Κίεβο σε άτομα που τη χρειάζονται περισσότερο. © Anastasia Vlasova/ ActionAid

Οι γυναίκες βοηθούν στην πρώτη γραμμή

Θα ήταν άδικο, όμως, να περιγράφουμε τις γυναίκες και τα κορίτσια απλά ως θύματα. Μπορεί να είναι πιο ευάλωτες εξαιτίας του ρόλου που τους επιβάλλουν οι κοινωνίες τους, όμως οι γυναίκες βρίσκονται πάντα στην πρώτη γραμμή των παρεμβάσεων και συνεχίζουν να παρέχουν φροντίδα.

Όπως εξηγεί η 26χρονη Natalia, εθελόντρια στην οργάνωση Insight στην Ουκρανία, που στηρίζεται από την ActionAid, «πολλοί άνθρωποι λένε ότι οι γυναίκες είναι αδύναμες, ότι χρειάζονται βοήθεια. Δεν συμφωνώ ότι είμαστε αδύναμες. Νομίζω ότι είμαστε πολύ δυνατές. Όμως, οι γυναίκες πράγματι χρειάζονται στήριξη και οι συνταξιούχοι και τα παιδιά. Νομίζω ότι στον πόλεμο αυτό, δέχονται λιγότερη προσοχή από άλλους». H Natalia ζει στο Κίεβο, γιατί το διαμέρισμά της στο Irpin καταστράφηκε. Έχει χάσει πολλά αγαπημένα της πρόσωπα και η εθελοντική εργασία τη βοηθά να νιώσει καλύτερα. Προσφέρει είδη πρώτης ανάγκης σε ανθρώπους που έχουν χάσει τα σπίτια τους, σε ΑμεΑ, σε ηλικιωμένες και σε ΛΟΑΤΚΙ άτομα.

Η Amina* από τη Σομαλιλάνδη, που δουλεύει για τα δικαιώματα των γυναικών στην ActionAid, εξηγεί πώς οι γυναίκες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στις κρίσεις: «Κάτι πολύ σημαντικό για τον τρόπο που δουλεύουμε ως ActionAid είναι ότι είναι οι γυναίκες που ηγούνται τέτοιου είδους προγράμματα. Τους δίνουμε τον χώρο και στο γραφείο και στην κοινότητα. Η βοήθεια φτάνει στους σωστούς ανθρώπους, διότι οι γυναίκες γνωρίζουν πραγματικά [ποιος τη χρειάζεται].»

Η Σομαλιλάνδη πλήττεται από χρόνια ξηρασία και οι επιτροπές γυναικών που στηρίζουμε ως ActionAid παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο για τη δίκαιη διανομή της βοήθειας, σε μία κοινωνία μάλιστα όπου ο ρόλος της γυναίκας περιορίζεται ιδιαίτερα από τις παραδοσιακές αντιλήψεις. Εξίσου σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν και για την προετοιμασία των κοινοτήτων τους ώστε να αντέχουν τις κρίσεις. «Οι άνθρωποι χρειάζονται έκτακτη βοήθεια. Όταν πεινούν και δεν έχουν νερό, χρειάζονται βοήθεια. Όμως, αν τους δώσουμε μόνο τρόφιμα για δύο ή τρεις μήνες, η κατάσταση παραμένει η ίδια. Δεν έχουν πρόσβαση σε νερό κι έτσι μετά από τρεις μήνες η κατάσταση θα είναι πάλι η ίδια. Αν τους δώσουμε έναν τρόπο να έχουν πρόσβαση σε νερό, θα επιβιώσουν την επόμενη φορά.»

Μπαγκλαντές
Η Sharmin προσφέρει ψυχοκοινωνική στήριξη σε προσφύγισσες στο Μπανγκλαντές. © Fabeha Monir/ActionAid

Η Sharmin Akhter Rina προσφέρει ψυχοκοινωνική στήριξη σε Ροχίνγκια προσφύγισσες σε καταυλισμό στο Cox’s Bazar στο Μπανγκλαντές.  Βλέπει συχνά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. «Αυτό που βλέπω πιο συχνά είναι περιπτώσεις με ζητήματα με τον σύντροφο ή με σωματική βία. Υπάρχουν, επίσης, περιπτώσεις παιδικών γάμων, αλλά οι καταγγελίες δεν είναι το ίδιο συχνές.» Πιστεύει ότι είναι πολύ σημαντικό να ενισχύονται οι προσφύγισσες και να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση γιατί η στήριξη αυτή ωφελεί ολόκληρη την οικογένειά τους, αλλά και την κοινωνία γενικότερα.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια προσφέρουν ήδη πολλά στην αντιμετώπιση των κρίσεων. Μειώνοντας τις ανισότητες των φύλων στις κοινωνίες μας θα πάψουν να είναι και τα περισσότερα θύματα.

 

*Το όνομα έχει αλλαχθεί για λόγους ασφαλείας.