Στη γιορτή της μητέρας δεν φτάνουν τα λουλούδια

Μαρία Μουρτζάκη
Υπεύθυνη Έρευνας και Θεσμικής Πίεσης

Η δεύτερη Κυριακή του Μάη έχει αφιερωθεί εδώ και πολλά χρόνια στη γιορτή της μητέρας. Εκείνη η ημέρα στην καρδιά της άνοιξης συνήθως έχει πολλές αναμνήσεις, χρώματα και μυρωδιές από στιγμές που πολλοί άνθρωποι μοιράζονται για να τιμήσουν τις γυναίκες που τους έδωσαν όλα τα εφόδια για τη ζωή τους, όπως λένε. Σε όλο τον κόσμο οι μητέρες παρομοιάζονται με πολύτιμα λουλούδια που στολίζουν τα σπίτια και τις ζωές των παιδιών τους, που άφησαν πίσω τα όνειρα και τις φιλοδοξίες τους για να δώσουν στα παιδιά τους ό,τι καλύτερο μπορούν και που γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι άξιες του απόλυτου σεβασμού και θαυμασμού. Οι έννοιες της ομορφιάς, της αυταπάρνησης, της θυσίας και της φροντίδας είναι κεντρικές για τη γιορτή της μητέρας.

Η μητρότητα είναι μια συνθήκη για την οποία οι γυναίκες προετοιμάζονται από τη στιγμή που γεννιούνται στις περισσότερες, αν όχι σε όλες, τις κοινωνίες του κόσμου. Οι κούκλες στα καροτσάκια είναι ένα παιχνίδι που προορίζεται για μικρά κορίτσια, αλλά όχι για τα αγόρια. Τα κορίτσια μεγαλώνουν με την ιδέα πως θα γίνουν γονείς, κάτι που δεν συμβαίνει με τον ίδιο τρόπο με τα αγόρια. Η φροντίδα των άλλων, και δη των παιδιών τους, «κληρονομείται» από γυναίκα σε γυναίκα ως η αποστολή για την οποία ήρθαν στον κόσμο. Ωστόσο, η μητρότητα παρουσιάζεται σαν μία κατάσταση ιδανική χωρίς δυσκολίες, για την οποία οι γυναίκες δεν έχουν πλήρη εικόνα πριν αποκτήσουν οι ίδιες την εμπειρία. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μητέρες ποικίλουν. Από καθημερινά πρακτικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα το πώς θα πείσει μια γυναίκα το παιδί της να ντυθεί για να πάει σχολείο όταν αυτό αρνείται, μέχρι πιο σύνθετα θέματα, όπως το πώς θα ισορροπήσει την προσωπική με την επαγγελματική της ζωή όταν νομικά και θεσμικά δεν προβλέπεται η ανάλογη υποστήριξη, ο κατάλογος των προκλήσεων είναι μεγάλος.

Είναι γεγονός ότι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί παγκοσμίως, οι έμφυλες ανισότητες, η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και οι συνεχόμενες κρίσεις που βιώνει η ανθρωπότητα επιβαρύνουν πολλές μητέρες. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η νομική κατοχύρωση πολλών δικαιωμάτων δεν συμβαδίζει με τον πραγματικό σεβασμό τους. Μπορεί η νομοθεσία να είναι ένα εργαλείο κοινωνικής αλλαγής, αλλά σε πολλές περιπτώσεις οι κοινωνίες αλλάζουν με τρόπο αργό. Για παράδειγμα, στις περισσότερες συζητήσεις για την προστασία των μητέρων και των παιδιών τους υπονοείται η ύπαρξη μιας παραδοσιακής πυρηνικής οικογένειας με δύο γονείς και περισσότερα παιδιά. Η συζήτηση για τη στήριξη μονογονεϊκών οικογενειών, αλλά και άλλων μορφών οικογενειών, δεν καταλαμβάνει τον χώρο και τον χρόνο που πρέπει. Παράλληλα, ελλιπείς πολιτικές για την καταπολέμηση της ανεργίας, την επαρκή και αποτελεσματική πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες, την παιδική προστασία και τη φροντίδα των τέκνων από μικρή ηλικία δυσκολεύουν το γενικό επίπεδο διαβίωσης και, συνεπώς, την εκπλήρωση του γονεϊκού ρόλου που θα επιτρέπει την ταυτόχρονη εξέλιξη και ανάπτυξη των ίδιων των γονιών.

Στα αγγλικά υπάρχει η παροιμία “it takes a village to raise a child” που σημαίνει ότι χρειάζεται ένα ολόκληρο χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί. Με άλλα λόγια, η μητρότητα δεν πρέπει να είναι ένα μοναχικό ταξίδι αυτοθυσίας, αλλά να επιλέγουν να γίνουν μητέρες λαμβάνοντας την απαραίτητη υποστήριξη και αναγνωρίζοντάς τους το δικαίωμα να κάνουν λάθη. Οι γυναίκες προετοιμάζονται να γίνουν μητέρες δεχόμενες σημαντική πίεση από την κοινωνία χωρίς κατευθυντήριες οδηγίες. Το χωριό της αγγλικής παροιμίας, λοιπόν, οφείλει να αφήνει στη γυναίκα το δικαίωμα της επιλογής. Να μην την πιέζει αν δεν θέλει να γίνει μητέρα και αυτό να της το κάνει σαφές από νωρίς, όταν μεγαλώνει η ίδια κοντά στη μητέρα της. Τέλος, το ίδιο χωριό οφείλει να είναι υποστηρικτικό σεβόμενο τα όρια της γυναίκας και των παιδιών της μεγαλώνοντας και να είναι εκεί για να μην τους στερήσει δικαιώματα και ευκαιρίες.