Μια ιστορία συμφιλίωσης 28 χρόνια μετά τη γενοκτονία της Ρουάντας

Τον Ιούλιο του 1994, περίπου ένα εκατομμύριο Τούτσι στη Ρουάντα δολοφονήθηκαν από τους Χούτου. Είκοσι οκτώ χρόνια μετά τη γενοκτονία, δύο γυναίκες που συμμετέχουν στα προγράμματά μας και τότε βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα μιλούν για το χθες και το σήμερα.

Η ιστορία της επιζήσασας: Immaculee

Η Immaculee ήταν μόλις 20 χρονών όταν όλα τα μέλη της οικογένειάς της σκοτώθηκαν, με εξαίρεση μία αδερφή της.

Όταν ήταν μικρή, οι δάσκαλοι και οι συμμαθητές της στο σχολείο την κορόιδευαν, όπως έκαναν γενικώς με τους Τούτσι. Λέει πως ένιωθε σαν να μην ανήκε στην κοινότητα και πως - εξαιτίας του διαχωρισμού που επικρατούσε - δεν κατάφερε να τελειώσει το γυμνάσιο.

Όταν ξεκίνησαν οι επιθέσεις στην περιοχή της, η Immaculee θυμάται πως είδε τους γείτονές της να εγκαταλείπουν τρέχοντας τα σπίτια τους, ενώ κάποιοι τους κυνηγούσαν. Εκείνη, μαζί με τα αδέρφια της και τη μητέρα της, πήγαν και κρύφτηκαν, αλλά ο πατέρας της έμεινε σπίτι και ήταν από τους πρώτους που σκοτώθηκαν.

«Στρατιώτες της κυβέρνησης ήρθαν και μας βρήκαν εκεί που κρυβόμασταν και τους είπαμε τι συνέβη, με την ελπίδα ότι θα μας βοηθούσαν. Την επόμενη μέρα ήρθαν με πολλούς ακόμα στρατιώτες κι άρχισαν να μας πυροβολούν. Όσοι προσπάθησαν να ξεφύγουν βγαίνοντας από το κτίριο, σκοτώθηκαν, τους έσφαξαν με τις ματσέτες. Μετά την επίθεση συνειδητοποίησα ότι μόνο εγώ και η αδερφή μου είχαμε γλιτώσει και ότι τα υπόλοιπα αδέρφια μας και η μητέρα μας είχαν σκοτωθεί,» αφηγείται η Immaculee. Η Immaculee διασώθηκε τελικά από στρατιώτες του Πατριωτικού Μετώπου της Ρουάντας (RPF).

Ως μέρος της επούλωσης του ψυχικού τραύματος που είχε υποστεί, η Immaculee έγινε μέλος μιας ομάδας γυναικών που έχουμε δημιουργήσει στη Ρουάντα. Εκεί έμαθε διάφορες δεξιότητες, ενώ η ίδια ομάδα τη βοήθησε να αγοράσει μια ραπτομηχανή και να ξεκινήσει τη δική της δουλειά. Μέσω των γυναικών αυτών απέκτησε επίσης φούρνο, δεξαμενή νερού και ζώα, ενώ έλαβε και ψυχοκοινωνική στήριξη. Στα πλαίσια της συμβουλευτικής που παρακολούθησε, συνάντησε γυναίκες που οι σύζυγοί τους βρίσκονταν φυλακή εξαιτίας της συμμετοχής τους στη γενοκτονία των Τούτσι.

ActionAid Rwanda

Η ιστορία της συζύγου του δράστη: Amina

Ανάμεσα στις γυναίκες αυτές είναι και η 52χρονη Amina. Θυμάται που ο σύζυγός της γύρισε σπίτι και της είπε πως τον είχαν διατάξει να σκοτώσει Τούτσι. Αφότου ο σύζυγός της φυλακίστηκε, η Amina έμεινε μόνη να φροντίζει τα έξι παιδιά τους.

Μιλάει για τα ανάμεικτα συναισθήματα που ένιωθε: από τη μία φοβόταν πως οι γυναίκες που είχαν χάσει τους συζύγους τους στη γενοκτονία θα ήθελαν να πάρουν εκδίκηση και από την άλλη θύμωνε μαζί τους, αφού ένιωθε πως εκείνες έφταιγαν που ο δικός της σύζυγος βρισκόταν στη φυλακή, αφήνοντάς τη μόνη.

«Όταν ο άντρας μου μπήκε φυλακή, η ζωή μας έγινε αφόρητη. Είχαμε κακές σχέσεις με τους γείτονες, αφού ο άνδρας μου είχε σκοτώσει μέλη των οικογενειών τους. Εγώ ένιωθα συνέχεια ολομόναχη. Δεν είχα το κουράγιο να ζητήσω βοήθεια από ανθρώπους που ήταν θύματα των πράξεων του άνδρα μου.»

Χάρη στην εκπαίδευση και τη στήριξη που έλαβε από την ActionAid, η Amina κατάφερε να ζητήσει συγγνώμη από τα θύματα, που με τη σειρά τους τη συγχώρεσαν για τα όσα είχε κάνει ο σύζυγός της. Κάποιοι από τους επιζώντες επισκέφτηκαν μάλιστα τον σύζυγό της στη φυλακή.

«Πιο παλιά δεν ήθελα να αντικρίσω τους επιζήσαντες της γενοκτονίας. Τα προγράμματα όμως της ActionAid και οι εκπαιδεύσεις που παρακολουθήσαμε μάς συμφιλίωσαν και είμαι χαρούμενη γι’ αυτό,» λέει.

ActionAid Rwanda

Η συμφιλίωση

Μαζί με μερικές ακόμα γυναίκες που συνάντησαν στα προγράμματά μας, η Immaculee και η Amina έφτιαξαν έναν συνεταιρισμό με την ονομασία Umucyo Nyanza, που θα πει το Φως της Nyanza, και αξιοποίησαν τις δεξιότητες, τις γνώσεις και τον εξοπλισμό που απέκτησαν από την ομάδα γυναικών της ActionAid. Ράβουν τσάντες και ρούχα και φτιάχνουν καλύμματα για τη Βίβλο και ποδιές. Έτσι, οι γυναίκες έχουν δικό τους εισόδημα και, όπως στην περίπτωση της Amina, με τα χρήματα αυτά μπορούν και στέλνουν τα παιδιά τους σχολείο. Η ομάδα συμβάλλει, επίσης, στην ενότητα των μελών και τη μεταξύ τους συμφιλίωση.

Όπως εξηγεί η Amina: «Χάρη στον συνεταιρισμό, ράβουμε μόνες μας τα ρούχα μας, ντυνόμαστε καλά, ταΐζουμε τα παιδιά μας, δεν ζητιανεύουμε και δεν ανησυχούμε για το μέλλον όπως παλιά. Η Immaculee με βοήθησε πολύ. Μου έμαθε να ράβω και μου έμαθε πώς να σχετίζομαι με τους ανθρώπους, όπως π.χ. με τις γυναίκες που οι σύζυγοί μας τους σκότωσαν τους άντρες τους. Η Immaculee είναι για εμένα σαν μεγάλη αδερφή. Έχω αδέρφια, αλλά ποτέ δε μου δίδαξαν τόσα πολλά όπως εκείνη.»

Η Immaculee προσθέτει: «Όποτε κάποια από εμάς αρρωσταίνει, πηγαίνουμε επίσκεψη να τη δούμε. Στηρίζουμε όποια γυναίκα από εμάς έχει προβλήματα. Έτσι νιώθουμε πως έχουμε ξανά την οικογένειά μας. Είναι σημαντικό πράγμα η ενότητα και η συμφιλίωση, γιατί είμαστε όλοι Ρουαντιανοί και έχουμε το ίδιο αίμα, είμαστε αδέρφια. Γι’ αυτό και δεν εστιάζουμε πια στις πικρίες του παρελθόντος.»

Φέτος, ως οργάνωση κλείνουμε 50 χρόνια δράσης με ανθρώπους που βιώνουν φτώχεια και αποκλεισμό. Έχουμε παρουσία σε 46 χώρες σε όλο τον κόσμο και συνεχίζουμε να ενδυναμώνουμε τις γυναίκες και τα κορίτσια, ώστε με τη σειρά τους να στηρίζουν και τους υπόλοιπους κατοίκους της κοινότητάς τους, δουλεύοντας όλοι και όλες μαζί για έναν κόσμο πιο δίκαιο.