Του Svetoslav Danchev*
Το 2023 η ελληνική οικονομία δημιούργησε €20,9 χιλ. ΑΕΠ ανά κάτοικο. Σε όρους κατά κεφαλήν ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος, η Ελλάδα κατατάσσεται στην προτελευταία θέση στην ΕΕ. Σχεδόν 2 εκατ. άτομα (18,8% του πληθυσμού) στην Ελλάδα έχουν εισόδημα κάτω από το εθνικό όριο της φτώχιας (€5,7 χιλ.), το οποίο είναι ιδιαίτερα χαμηλό - το αντίστοιχο όριο στη Δανία (€20,3 χιλ.) πλησιάζει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας.
Τα αίτια της οικονομικής υστέρησης και της φτώχειας είναι πολλά και σύνθετα. Αναποτελεσματικότητες στη λειτουργία αγορών και στην παραγωγή. Δυσλειτουργίες στις δημόσιες υπηρεσίες, τη δημόσια διοίκηση και το πολιτικό σύστημα. Εμπόδια στην κοινωνική κοινωνικότητα. Βαθιά ριζωμένες κοινωνικές διακρίσεις και αδικίες.
Όλα αυτά μπορούν όμως να συνοψιστούν σε μια φράση – έλλειψη δύναμης. Ένα άτομο, μια κοινότητα, μια οικονομία, μια κοινωνία είναι φτωχά όταν δεν έχουν δύναμη.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός (financial literacy) δεν είναι απλώς θέμα κατανόησης αριθμητικών μεγεθών. Πρόκειται για την ενδυνάμωση των ανθρώπων ώστε να λαμβάνουν ενημερωμένες οικονομικές αποφάσεις που μπορούν να επηρεάσουν βαθύτατα τις ζωές τους και ευρύτερα την κοινωνία μας.
Ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αναλαμβάνουν τον έλεγχο του οικονομικού τους μέλλοντος. Όταν οι άνθρωποι κατανοούν πώς να σχεδιάζουν τον προϋπολογισμό τους, να αποταμιεύουν για έκτακτα και αναπάντεχα γεγονότα και να επενδύουν για το μέλλον, είναι καλύτερα εξοπλισμένοι να αντιμετωπίζουν οικονομικές κρίσεις, ενώ μπορούν να εκμεταλλευτούν διάφορες ευκαιρίες για ανάπτυξη.
Στην ActionAid, με δράσεις καταπολέμησης της φτώχειας που μετρούν πάνω από μισό αιώνα διεθνώς, πιστεύουμε στην ενδυνάμωση. Δουλεύουμε σε 72 χώρες για να εκπαιδεύουμε ανθρώπους και κοινότητες, ώστε να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις και να διεκδικούν μια ζωή με αξιοπρέπεια και έναν πιο δίκαιο κόσμο. Παράλληλα, καταπολεμάμε πολιτικές και πρακτικές που διαιωνίζουν τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Μείωση Κοινωνικών Ανισοτήτων
Ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός παίζει, επίσης, κρίσιμο ρόλο στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Όταν οι ευάλωτες ομάδες αποκτούν τη γνώση και τους πόρους για να συμμετάσχουν πλήρως στην οικονομία, οι φραγμοί στην κοινωνική κινητικότητα αρχίζουν να πέφτουν.
Η ανάγκη για έναν βαθύτερο οικονομικό εγγραμματισμό στην Ελλάδα είναι επιτακτική. Οι γνώσεις και οι δεξιότητες που απαιτούνται για την αποτελεσματική διαχείριση των οικονομικών μιας οικογένειας δεν είναι δεδομένo ότι έρχονται μέσα από το σχολείο ή την εκπαίδευση.
Ο σχεδιασμός και η πρόσφατη παρουσίαση της αντίστοιχης Εθνικής Στρατηγικής και τα προγράμματα που υλοποιούνται από θεσμικούς φορείς και Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών υποστηρίζουν αυτήν την προσπάθεια. Πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα «Αλφαβητάρι Οικονομικών» της ActionAid, που υλοποιείται σε Ελλάδα και Κύπρο με τη συνεργασία της Alpha Bank και του European Investment Bank Institute, έρχονται να δώσουν επιπλέον ώθηση στη νέα γενιά.
Παρέχοντας προσιτή εκπαίδευση για οικονομικό εγγραμματισμό, μπορούμε να ωθήσουμε την οικονομική ενδυνάμωση, να μειώσουμε τις κοινωνικές ανισότητες και να δημιουργήσουμε ένα φωτεινότερο μέλλον για όλες και όλους.
*Ο Svetoslav Danchev είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και Ταμίας της ActionAid στην Ελλάδα, διδάσκει μαθήματα μικροοικονομικών στο American College of Greece - Deree και είναι επικεφαλής του τμήματος Μικροοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).