«Όταν πρόκειται για την κλιματική δικαιοσύνη, η δημοκρατία δεν γνωρίζει σύνορα.»
Greta Thunberg
Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος στις 5 Ιουνίου δεν είναι μια ακόμη αφορμή για δεσμεύσεις και ευχολόγια. Είναι πολύ αργά για αυτό. Η ημέρα αυτή είναι μια ουσιαστική υπενθύμιση ότι η κλιματική κρίση είναι η πιο άνιση κρίση της εποχής μας. Κι αυτό γιατί οι λιγότερο υπεύθυνοι για την επιδείνωσή της είναι συχνά αυτοί που πλήττονται περισσότερο – οι ευάλωτες ομάδες, η νέα γενιά, όσες και όσοι ζουν στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό.
Για παράδειγμα, οι νέες και οι νέοι στην Ελλάδα δεν έχουν προλάβει να συμμετάσχουν έντονα στη δημιουργία της κλιματικής κρίσης, αλλά ζουν ήδη με τις συνέπειές της. Τα παραδείγματα των πλημμυρών στη Θεσσαλία, της λειψυδρίας πανελλαδικά, των πυρκαγιών στην Εύβοια και το δάσος της Διαδιάς είναι χαρακτηριστικά της ανείπωτης καταστροφής που επιφέρουμε εμείς οι άνθρωποι στον πλανήτη. Οι κάτοικοι της Σενεγάλης, της χώρας που βυθίζεται γρηγορότερα από κάθε άλλη, λόγω της αύξησης της στάθμης των υδάτων, αναγκάζονται να μεταναστεύσουν, αρχικά μέσα στη χώρα και έπειτα εκτός αυτής και αυτό το έχουμε διαπιστώσει όχι μόνο από έρευνες αλλά και από το έργο της ActionAid στη χώρα. Το ίδιο ισχύει και για τους πολίτες πολλών χωρών στην υποσαχάρια Αφρική ή τη Νοτιοανατολική Ασία που τα μέρη τους πλήττονται δυσανάλογα με τη συμμετοχή τους στις εκπομπές αερίων. Αυτό που διακυβεύεται δεν είναι απλώς η ισορροπία του πλανήτη, αλλά η ίδια η κοινωνική συνοχή.
Φαινόμενα όπως η μετανάστευση, η ανάγκη για δημιουργία νέων δεξιοτήτων (green skills) και η ευαισθητοποίηση πάνω σε ζητήματα περιβάλλοντος τα συναντούμε πλέον και εντός συνόρων.
Η ουσιαστική επιδίωξη πρέπει να είναι ένα νέο κοινωνικό αίτημα που μεταφέρεται προς την πολιτική ηγεσία και τον εταιρικό κόσμο, τους θεσμούς και τους πολίτες. Στην ActionAid φέρουμε την παγκόσμια ατζέντα για κλιματική δικαιοσύνη όχι ως γενικό σύνθημα, αλλά ως πρακτική δέσμευση και καθημερινό έργο, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις 40 κοινότητες που υποστηρίζουμε σε 16 χώρες φτάνοντας σε 30.000 ανθρώπους ετησίως.
Το Κέντρο Νέων μας στη Θεσσαλονίκη έχει εξελιχθεί σε έναν δυναμικό χώρο ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, διαλόγου και δράσης για τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα της εποχής μας. Το ίδιο και τα ελληνικά σχολεία, μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υλοποιούμε εκεί τα τελευταία 25 χρόνια. Νέες και νέοι αποκτούν πρόσβαση σε γνώσεις, εργαλεία και μεθοδολογίες που τους βοηθούν όχι μόνο να κατανοήσουν την κλιματική κρίση, αλλά να γίνουν οι ίδιοι φορείς αλλαγής. Η προσέγγισή μας συνδυάζει την παγκόσμια εμπειρία με τις ανάγκες της χώρας μας. Από την Αφρική έως τη Νότια Αμερική και από τη Μέση Ανατολή έως την Ινδονησία, εργαζόμαστε με κοινότητες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αδικίας, μέσα από το πρόγραμμα Αναδοχής. Η ανταλλαγή γνώσης, η ενδυνάμωση και η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων αποτελούν τον πυρήνα κάθε μας παρέμβασης, τόσο στην χώρα μας όσο και το εξωτερικό.
Στην Ελλάδα παρατηρείται μια σαφής, σταθερή και σταδιακή στροφή του ενδιαφέροντος προς αυτά τα ζητήματα. Η νέα γενιά είναι πιο ευαισθητοποιημένη και λαμβάνει αποφάσεις για τη ζωή της -καταναλωτικά, πολιτικά κ.ο.κ.- με βάση τις συνέπειες της κάθε απόφασης για το περιβάλλον, τα ζώα και τον άνθρωπο.
Ως κοινωνία, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση χωρίς να αντιμετωπίσουμε την κοινωνική αδικία. Η κλιματική δικαιοσύνη είναι υπόθεση όλων μας, αλλά πρέπει να ξεκινά από εκείνους που έχουν συστηματικά αποκλειστεί από τη συζήτηση.
Κλείνοντας, ας θυμηθούμε τη Vanessa Nakate, ακτιβίστριας από την Ουγκάντα, που μας θυμίζει ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν είναι μόνο περιβαλλοντικές, αλλά απειλούν την ύπαρξη των ανθρώπων και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων: «Δεν μπορούμε να προσαρμοστούμε στην πείνα, δεν μπορούμε να προσαρμοστούμε στον αφανισμό, δεν μπορούμε να προσαρμοστούμε σε χαμένους πολιτισμούς, χαμένες παραδόσεις, σε χαμένες ιστορίες – και η κλιματική κρίση τα αφαιρεί όλα αυτά.»
Θα προσθέσουμε σαν ActionAid ότι αυτό που διακυβεύεται δεν είναι απλώς η ισορροπία του πλανήτη ή η κοινωνική συνοχή, αλλά το ίδιο το ανθρώπινο είδος και, πλέον, σε αυτή την κρίσιμη καμπή, το στοίχημα δεν είναι μόνο η επιβίωση, αλλά και η μετάβαση σε ένα μέλλον που είναι πιο δίκαιο, πιο συμπερηλιπτικό και πιο βιώσιμο. Για να εξασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε πάνω σε αυτόν τον πλανήτη που τόσο έχουμε βλάψει εμείς οι άνθρωποι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο protothema.gr και μπορείτε να το δείτε εδώ.