Η πρώτη δυνατή στιγμή που έζησα στην ActionAid ήταν το πρώτο μου ταξίδι στην Αιθιοπία. Η επίσκεψή μου στη Νάζαρεθ, την κοινότητα με την οποία ξεκίνησε το πρόγραμμα Αναδοχής το 1998, υποστηριζόμενο από τους πρώτους 800 Έλληνες αναδόχους. Επισκέφτηκα τη Νάζαρεθ 10 χρόνια μετά, το 2008, και αυτά που είδα με τα μάτια μου και άκουσα από τους ίδιους τους ανθρώπους δεν θα τα ξεχάσω ποτέ. Δεν ήταν απλά το σχολείο, η κλινική, τα έργα υποδομής. Ήταν η μεταμόρφωση μιας ολόκληρης κοινότητας.
«Δέκα χρόνια πριν, έπεφτα να κοιμηθώ το βράδυ πάντα πεινασμένη και το πρωί που ξυπνούσα έβλεπα τη ζωή μου σαν άλλο ένα 24ωρο στο οποίο πρέπει να καταφέρω να επιβιώσω… Σήμερα, έχω αυτό το εστιατόριο, ο άντρας μου έχει ταξί (τουκ-τουκ), τα παιδιά μας πάνε σχολείο, έχουμε λογαριασμό στην τράπεζα, κάνουμε αποταμιεύσεις και όνειρα!».
Αυτά ήταν τα λόγια μιας από τις πρώτες γυναίκες που συμμετείχαν στα προγράμματα ενδυνάμωσης, αποταμίευσης και μικροπιστώσεων της ActionAid. Όταν επισκέφτηκα τη Νάζαρεθ, η ένωση που είχαν δημιουργήσει 1114 συνεταιρισμοί γυναικών είχε αποκτήσει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και το είχε μετατρέψει σε εμπορικό κέντρο για να στεγάσει τις δραστηριότητες και τις επιχειρήσεις τους. Λίγες μέρες αφότου έφυγα το εμπορικό κέντρο εγκαινιάστηκε με το όνομα «Φυλακή της Φτώχειας» και έγινε η αρχή της αντίστροφης μέτρησης για την παρουσία της ActionAid εκεί. Αυτή είναι η ομορφότερη στιγμή για μένα και πιστεύω για κάθε ανάδοχο. Η στιγμή που αποχωρούμε από μια κοινότητα γιατί οι άνθρωποι δεν μας χρειάζονται πια…
Η δεύτερη δυνατή στιγμή ήταν η επίσκεψη στη Σενεγάλη. Εκεί πήγα με την ακριβώς αντίθετη αφορμή: να επισκεφτώ μια κοινότητα στο ξεκίνημά της, πριν καν αναζητήσει αναδόχους για υποστήριξη. Ταξίδεψα, λοιπόν, μέχρι το Μπακέλ, ένα από τα πιο απομακρυσμένα και απομονωμένα μέρη της Σενεγάλης, όπου επιβεβαίωσα δύο πράγματα τα οποία μέχρι τότε είχα διαβάσει μόνο στα χαρτιά:
- Η ActionAid πηγαίνει εκεί που δεν πάει κανείς, στις πιο δυσπρόσιτες και περιθωριοποιημένες κοινότητες του κόσμου
- Το έργο που υλοποιούμε δεν το αποφασίζουμε εμείς, αλλά οι ίδιοι οι άνθρωποι για τους οποίους προορίζεται, κι αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια συμμετοχική μεθοδολογία που πάνω από όλα σέβεται την αξιοπρέπεια των ανθρώπων.
Το ταξίδι μου στη Σενεγάλη μου αποκάλυψε, όμως, και μια άλλη διάσταση της δουλειάς μας. Εκείνη την εποχή μου άρεσε πολύ να χρησιμοποιώ το γνωμικό που λέει «Δώσε ένα ψάρι σε έναν άνθρωπο και θα τον ταΐσεις για μια μέρα. Μάθε του να ψαρεύει και θα τον ταΐσεις για μια ζωή» για να υπογραμμίζω τη σημασία που έχει η εκπαίδευση και η ενδυνάμωση στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Εξακολουθώ να το πιστεύω αλλά στη Σενεγάλη κατάλαβα πως αυτό δεν είναι πάντα αρκετό, αφού συχνά αυτό που λείπει από τους ανθρώπους δεν είναι η γνώση και οι ικανότητες, αλλά το δικαίωμα να τις χρησιμοποιήσουν. Στη Σενεγάλη, γνώρισα πολλούς ψαράδες που ήξεραν μια χαρά να ψαρεύουν. Αυτό που τους στερούσαν και δυστυχώς συνεχίζουν ακόμη να τους στερούν είναι το δικαίωμά τους να το πράξουν.
Εδώ και πολλά χρόνια, οι θάλασσες της Σενεγάλης λεηλατούνται από Ευρωπαϊκές και Ασιατικές αλιευτικές εταιρείες. Τεράστια αλιευτικά σκάφη ψαρεύουν στα χωρικά ύδατα ρημάζοντας τον ωκεανό και καταδικάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους στην πείνα. Με τις νεο-αποικιοκρατικές μεθόδους που ονομάζονται εμπορικές συμφωνίες, οι Ευρωπαίοι νομιμοποιούμε τη λεηλασία της θάλασσας και την εκμετάλλευση του φυσικού τους πλούτου, κλέβοντας τη ζωή και το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων για το κέρδος μεγάλων εταιριών και προς όφελος της δικής μας κατανάλωσης. Κι όταν οι ψαράδες της Σενεγάλης παίρνουν απελπισμένοι τις πιρόγες τους και ταξιδεύουν ως τη Μεσόγειο αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, εμείς πάλι τους κλείνουμε τις πόρτες… Αυτό κατάλαβα, λοιπόν, στη Σενεγάλη: η φτώχεια είναι το προϊόν της αδικίας, υπάρχει ένα νήμα που τη συνδέει με το τοπικό, το εθνικό και το παγκόσμιο και μόνο όταν δουλεύουμε και στα τρία αυτά επίπεδα μπορούμε να φέρουμε την αλλαγή.
Μιλώντας για το τοπικό και το εθνικό έρχομαι στην τρίτη για μένα σημαντική στιγμή στην ActionAid, η οποία ήταν η στιγμή που την εμπειρία 45 ετών σε 45 χώρες του κόσμου τη μεταφέραμε στην Ελλάδα. Ήταν 4 χρόνια πριν όταν πήραμε την πρωτοβουλία να φέρουμε και στη χώρα μας το δοκιμασμένο σε όλο τον κόσμο μοντέλο των μικροπιστώσεων ιδρύοντας την Action Finance Initiative και όταν πέρυσι εγκαινιάσαμε το Επίκεντρο, στον Κολωνό. Η καρδιά μας τώρα χτυπά εκεί, στο κέντρο της Αθήνας, σε μια γειτονιά που χτυπήθηκε από την κρίση, όπου παιδιά, έφηβοι, ενήλικες που ανήκουν σε ευάλωτες οικογένειες χαμηλού εισοδήματος αξιοποιούν τις δωρεάν υπηρεσίες ενός χώρου που φιλοδοξεί να αποτελέσει τον πυρήνα αλλαγής για ολόκληρη την τοπική κοινότητα.
Κοινό στοιχείο όλων των παρεμβάσεων στον κόσμο και στην Ελλάδα, που κάνει την ActionAid να ξεχωρίζει κι εμένα υπερήφανο να την υπηρετώ είναι ένα: ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια και η εμπιστοσύνη στη δύναμη των ανθρώπων!
Κοιτώντας μπροστά, απέναντι σε μια κουλτούρα και ένα σύστημα που μας θέλει απαθείς και αδιάφορους, θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε, να εκπαιδεύουμε και να κινητοποιούμε τους πολίτες ώστε να γίνονται οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της αλλαγής. Στην ActionAid αυτό το κάνουμε προωθώντας τον εθελοντισμό, συνεχίζοντας να δουλεύουμε με μαθητές και εκπαιδευτικούς, πιέζοντας για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα χτίσει μια κοινωνία ενεργών παγκόσμιων πολιτών που θα εναντιώνεται σε κάθε μορφή αδικίας.
Η ActionAid συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια στην Ελλάδα και διοργανώνει ένα τριήμερο δράσεων με τίτλο «Γίνε η αλλαγή!» 18- 20 Οκτωβρίου. Δείτε περισσότερα εδώ
Photo credits: ActionAid