Ο καιρός χάλασε. Με την ευρύτερη όμως έννοια. Όχι ως μια πτώση της θερμοκρασίας ή ως ένα μπουρίνι που μας χαλάει τα σχέδια για το Σαββατοκύριακο, αλλά ως ένα όλο και επιδεινούμενο παγκόσμιο φαινόμενο με διαστάσεις που κάνουν και τα πιο απαισιόδοξα σενάρια να μοιάζουν πλέον πολύ ρεαλιστικά.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέχρι το 2030 τα παγκόσμια ετήσια έξοδα για αποκατάσταση ζημιών και καταστροφών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή θα ανέρχονται στα 300 δισ. δολάρια, ενώ μέχρι το 2060 το ποσό αναμένεται να αγγίξει το 1,2 τρισ. δολάρια ετησίως. Πλημμύρες, κυκλώνες, ξηρασία, έχουν γίνει πια τακτικοί επισκέπτες σε πολλές περιοχές του πλανήτη, ενώ πλήττουν για πρώτη φορά άλλες περιοχές που συγκαταλέγονταν στο απυρόβλητο των ακραίων φαινομένων.
Αν θελήσουμε να αποδώσουμε μερίδια ευθύνης στην ανθρώπινη δράση, σίγουρα οι αναπτυγμένες χώρες και οι μεγάλες εταιρείες θα επωμιστούν τα μέγιστα. Αντίθετα, ο αναπτυσσόμενος κόσμος, οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας κι έχουν συμβάλει μηδαμινά στην περιβαλλοντική επιβάρυνση είναι εκείνοι που υφίστανται το κύριο βάρος της κλιματικής αλλαγής, ζώντας στις πιο ευάλωτες περιοχές και διαθέτοντας τα λιγότερα μέσα για την αντιμετώπιση των καταστροφών. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα συμβάλλουν έτσι στη διαιώνιση της φτώχειας και στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ αναπτυσσόμενων και αναπτυγμένων χωρών.
Η κλιματική δικαιοσύνη, λοιπόν, συγκαταλέγεται στις προτεραιότητες της δουλειάς μας, με την έννοια ότι παρέχουμε στις ευάλωτες ομάδες τα εφόδια, ώστε να αντεπεξέλθουν στις κλιματικές αλλαγές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
«Οι πλημμύρες έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Πλημμυρίζουμε 4-5 φορές τον χρόνο. Έχουμε και τους κυκλώνες και μετά έχουμε ξηρασία. Μπορούμε να δούμε την κλιματική αλλαγή και σε σχέση με τα αναχώματα που χτίζουμε για τις πλημμύρες. Παλιότερα, μπορεί να άνοιγαν μικρές τρύπες και να περνούσε το νερό, τώρα καταρρέουν ολόκληρα και το νερό εισβάλλει παντού. Προετοιμαζόμαστε καλύτερα πια: χτίζουμε τα σπίτια, αλλά και τα κοτέτσια μας πιο ψηλά για να μην πλημμυρίζουν, καταλαβαίνουμε πότε έρχεται ο κυκλώνας και μετακινούμαστε εγκαίρως», Nazma, Μπανγκλαντές.
Επιπλέον, προωθούμε τη βιώσιμη ανάπτυξη, προσαρμοσμένη στις νέες συνθήκες και ασκούμε πίεση για υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών. Στο πλαίσιο αυτό, εκπαιδεύουμε τους αγρότες σε μεθόδους καλλιέργειας προσαρμοσμένες στην κλιματική αλλαγή, προωθούμε τις βιώσιμες καλλιέργειες με τη χρήση βιολογικών λιπασμάτων και σπόρων ανθεκτικών στις εκάστοτε συνθήκες.
«Αφού παρακολούθησα τις εκπαιδεύσεις για τη βιώσιμη γεωργία, προσαρμοσμένη στην κλιματική αλλαγή, έμαθα πώς να χρησιμοποιώ φυσικά λιπάσματα, όπως η κοπριά από τα κοτόπουλά μας και να φτιάχνω φυσικά παρασιτοκτόνα. Τώρα, μπορώ και καλλιεργώ πολλά και διαφορετικά λαχανικά, ενώ παλιά καλλιεργούσα μόνο καλαμπόκι. Αν εφαρμόζεις φυσικές μεθόδους, μειώνεις το κόστος, αλλά και την καταστροφή του εδάφους. Τώρα μπορώ και αγοράζω ρούχα και σχολικά είδη για τα τέσσερα παιδιά μου», Rendani, Νότια Αφρική.
Τέλος, στηρίζουμε τους ανθρώπους να ξεπεράσουν σε πρώτο επίπεδο τις καταστροφές και τις απώλειες που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή και σε ένα δεύτερο, να σταθούν στα πόδια τους και να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους, προετοιμασμένοι πλέον για ενδεχόμενα ακραία φαινόμενα.
«Η περιοχή μας είναι σε διαρκή κίνδυνο από ακραία καιρικά φαινόμενα. Στη γυναικεία επιτροπή διαχείρισης καταστροφών προετοιμαζόμαστε για αυτά. Αν καταλάβουμε ότι έρχεται ένας κυκλώνας, ενημερώνουμε τους κατοίκους να πάνε στα καταφύγια παίρνοντας μαζί τους ξηρά τροφή, αφού απελευθερώσουν πρώτα τα ζώα τους, ώστε να μπορούν να βρουν τρόπους να επιβιώσουν», Taslima, Μπανγκλαντές.
Πριν από λίγα μόλις χρόνια, οι αφηγήσεις αυτές μπορεί να φάνταζαν ως εξωτικές ιστορίες τροπικών περιοχών για ανθρώπους που ατυχώς ζουν στα αφιλόξενα μέρη του πλανήτη. Τι να κάνεις, να τα βάλεις με τον καιρό; Είναι όμως πλέον κοινό μυστικό ότι ο κακός μας ο καιρός είναι ο ίδιος ο κακός μας ο εαυτός, που καθιστά πια αφιλόξενες και τις ίδιες τις αυλές μας, που διαιωνίζει τον κύκλο της φτώχειας και της ανισότητας σε όλο τον κόσμο και επιβάλλει την ένταξη της δράσης κατά της κλιματικής αλλαγής στην ευρύτερη δράση κατά της φτώχειας και της αδικίας. Στην ActionAid ξέρουμε ήδη ότι δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο. Καιρός να δράσουμε όλοι!