Στην ActionAid οραματίζεστε έναν κόσμο χωρίς φτώχεια και αδικία, όπου όλοι οι άνθρωποι απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα. Στην πραγματικότητα, ακόμη και σε χώρες του λεγόμενου «ανεπτυγμένου κόσμου» αυτή η ισότητα δεν έχει ακόμη εμπεδωθεί – συχνά ούτε καν μεταξύ των φύλων. Ως επικεφαλής ενός μεγάλου οργανισμού, νιώσατε ποτέ ότι κρίνεστε λόγω φύλου και όχι λόγω ικανοτήτων;
Λίγες μέρες πριν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και να παραδεχτούμε ότι έχουμε ακόμη αρκετό δρόμο να διανύσουμε μέχρι την πραγματική ισότητα και τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ γυναικών και ανδρών. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, ο ίδιος ο ΟΗΕ εκτιμά ότι απέχουμε 300 χρόνια από αυτόν τον στόχο. Στην Ελλάδα, σε έρευνα που υλοποιήσαμε με τη χορηγία της QED, είδαμε, δυστυχώς, ότι τα ζητήματα ισότητας κατατάσσονται στις τελευταίες θέσεις ως προς τη σπουδαιότητά τους. Κι όλα αυτά, ενώ συζητάμε πολύ περισσότερο έμφυλα ζητήματα στη δημόσια σφαίρα.
Στη ρίζα, όμως, αυτής της ανισότητας βρίσκεται ο σεξισμός και οι προκαταλήψεις που -φυσικά- επηρεάζουν κατά κύριο λόγο γυναίκες και κορίτσια. Σίγουρα έχω συναντήσει κι εγώ στερεότυπα στο παρελθόν – δεν αποτελώ εξαίρεση.
Γι’ αυτό και έχουμε βάλει την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών στην καρδιά κάθε δράσης της ActionAid. Από το δικαίωμα της πρόσβασης στην τροφή και την εκπαίδευση, στο δικαίωμα στο επιχειρείν και την οικονομική ανεξαρτητοποίηση, ακόμη και στην υιοθέτηση νομοθεσιών που αλλάζουν τα δεδομένα και εξασφαλίζουν ίσα δικαιώματα, με ιδιαίτερη ευαισθησία στα θέματα έμφυλης ισότητας.
Σε Ελλάδα και εξωτερικό, υλοποιούμε προγράμματα που παρέχουν γνώσεις και στήριξη ώστε να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους κι έτσι να αποκτήσουν μια ισότιμη θέση στην κοινωνία και μια καλύτερη ζωή.
Παράλληλα, συνεργαζόμαστε με φορείς, υπουργεία και άλλες Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών ώστε, μαζί, συντονισμένα, να πραγματοποιήσουμε έργα που κάνουν τον κόσμο μας πιο δίκαιο. Και σε έναν τέτοιο κόσμο, σίγουρα δεν χωράνε ο σεξισμός και οι έμφυλες διακρίσεις. Είμαι περήφανη που στην ActionAid η ισότητα των φύλων δεν είναι απλώς στόχος, αλλά κανόνας.
Έχοντας εργαστεί σε οργανισμούς στο εξωτερικό, όπως το Royal Academy of Arts, στο Λονδίνο, έχετε τη δυνατότητα σύγκρισης της κατάστασης που βιώσατε εκτός συνόρων με αυτό που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα. Πώς αποτιμάτε την πρόοδο που έχει σημειωθεί στη χώρα μας στο πεδίο της ισότιμης πρόσβασης των δύο φύλων σε μια σειρά από τομείς;
Έχουμε κάνει βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, τόσο με Οργανισμούς και εταιρείες που ενσωματώνουν αρχές συμπερίληψης και ισότητας, όσο και με το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, έχουμε πλέον Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, στο οποίο μάλιστα συμμετείχε και η ActionAid με προτάσεις έργων σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας.
Τώρα, όμως, χρειαζόμαστε άλματα προς τα εμπρός. Σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση Παγκόσμιου Χάσματος των Φύλων του WEF (World Economic Forum), η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά στην ισότητα των φύλων: 73η στον κόσμο και 34η στην Ευρώπη.
Έχω πίστη στις δυνάμεις μας και πιστεύω ότι με μεθοδικότητα και αποφασιστικότητα θα καταφέρουμε να οικοδομήσουμε μια καλύτερη καθημερινότητα για γυναίκες και κορίτσια, ώστε να έχουν ισότιμη πρόσβαση σε κάθε τομέα της ζωής τους.
Αν σας ζητούσα να μου αναφέρετε μία ή περισσότερες παρεμβάσεις που θα έπρεπε να δρομολογηθούν σήμερα κιόλας στη χώρα μας, για να πάψει να υπάρχει «γυάλινη οροφή» σε ό,τι αφορά τις γυναίκες, ποια ή ποιες θα ήταν αυτές;
Μόνο όταν στις συνειδήσεις των ανθρώπων καταλυθεί η έννοια των «ρόλων» που επιτάσσουν πως η οικογένεια είναι δουλειά του ενός εκ των δύο στο ζευγάρι, μόνο όταν οι εργοδότες προσφέρουν το πλαίσιο που θα αναγνωρίζει την φροντίδα των παιδιών ως ένα μέρος της καθημερινότητας ενός εργασιακού περιβάλλοντος, με εξειδικευμένους χώρους για τα παιδιά και τους γονείς και μόνο όταν όλες και όλοι αρχίσουν να αντιμετωπίζονται ισότιμα, χωρίς προκαταλήψεις σχετικά με το φύλλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τότε θα μπορούμε να πούμε ότι έχουμε κάνει τα πρώτα βήματα.
Σε αυτό το πλαίσιο, στην ActionAid θεωρούμε ότι όλα αρχίζουν από την εκπαίδευση. Μέσα από αυτήν αλλάζουμε νοοτροπίες, διαμορφώνουμε νέα πρότυπα και δίνουμε στις νέες γενιές τα εργαλεία για να σπάσουν τα στερεότυπα. Η εκπαίδευση, λοιπόν, είναι η ικανή αλλά και αναγκαία συνθήκη για να σπάσει η «γυάλινη οροφή». Ειδικά αν αναλογιστούμε τους ετήσιους δείκτες του περιοδικού Economist για τον ρόλο των γυναικών στο πεδίο της εργασίας, αυτό πρέπει να γίνει άμεσα, αφού είμαστε στην 20η από τις 29 θέσεις στις χώρες του ΟΟΣΑ.
Στην ActionAid έχουμε εξειδικευμένο εκπαιδευτικό τμήμα που φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια ζωής, δουλεύοντας με παιδιά, εκπαιδευτικούς και σχολεία για να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα ισότητας και να προωθήσουμε τις αξίες των ενεργών και υπεύθυνων πολιτών. Είχαμε εντοπίσει αυτή την ανάγκη το 2000 και έκτοτε έχουμε συνεργαστεί με περισσότερους από 12.000 εκπαιδευτικούς & σχολεία, έχουμε περισσότερες από 600.000 συμμετοχές μαθητών & εκπαιδευτικών στις δράσεις μας και έχουμε δημιουργήσει περισσότερα από 50 πρωτότυπα εκπαιδευτικά εγχειρίδια και βιβλία.
«Οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, πρέπει όμως να είναι ίσοι»: αν δεχθούμε αυτήν την άποψη, τι θα μου απαντούσατε, αν σας ζητούσα να μου αναφέρετε τουλάχιστον ένα πλεονέκτημα και ένα μειονέκτημα που έχετε έναντι ενός άνδρα που θα βρισκόταν στην ίδια ή σε αντίστοιχη θέση με εσάς;
Χωρίς να θέλω να γενικεύσω, νομίζω ότι αυτή τη στιγμή οι αντιλήψεις και τα στερεότυπα καθορίζουν τα στοιχεία που αναφέρετε. Για αυτό, προτιμώ να τα βλέπω ως χαρακτηριστικά του κάθε ανθρώπου παρά ως πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Αυτό που είναι επιβεβαιωμένο πια μέσα από τις έρευνες των τελευταίων ετών είναι ότι οι γυναίκες που βρίσκονται σε ηγετικές θέσεις κάνουν την διαφορά και ότι συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τους διαμορφώνουν την εταιρική κουλτούρα και συμβάλλουν στην επίτευξη στόχων. Συγκεκριμένα, η έκθεση «Women in Business and Management: The Business Case for Change» της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) επισημαίνει ότι οι επιχειρήσεις με γυναίκες σε ηγετικές θέσεις παρουσιάζουν βελτιωμένη απόδοση και αυξημένη κερδοφορία. Παράλληλα, η έκθεση «Gender Diversity in Senior Positions and Firm Performance: Evidence from Europe» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB) αναδεικνύει ότι η αυξημένη παρουσία γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις συνδέεται με βελτιωμένη απόδοση των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα σε τομείς που απαιτούν υψηλή καινοτομία.
Το πρόβλημα συνεχίζει να είναι ότι οι γυναίκες πρέπει να αποδεικνύουν την αξία τους ακριβώς σε θέματα που θεωρούνται δεδομένα για τους άνδρες, γεγονός που μας καταδεικνύει ότι αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή είναι γυναίκες. Αυτό ένας άντρας δεν θα χρειαζόταν να το κάνει καθόλου.
Υπάρχει σύγκρουση μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, καριέρας και σχέσης/οικογένειας; Ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που αναρωτιούνται αν μία γυναίκα θα μπορούσε να πετύχει ποτέ ισορροπία μεταξύ των δύο – μία ερώτηση που σπάνια τίθεται όταν συζητάμε για έναν άνδρα. Ποια είναι η δική σας εμπειρία;
Το γεγονός ότι ακόμα το συζητάμε ή ότι γράφονται άρθρα και οδηγοί με θέμα «εύκολοι τρόποι να ισορροπήσετε καριέρα και προσωπική ζωή», δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα, παρά τα όσα έχουν κερδηθεί τα τελευταία χρόνια. Δεν θυμάμαι πολλές συνεντεύξεις που να έχει ερωτηθεί ένας άντρας για το πώς τα καταφέρνει με οικογένεια και καριέρα.
Και για να μην στεκόμαστε μόνο στα στερεότυπα και τις αντιλήψεις που καθορίζονται από αυτά, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η ισορροπία είναι και ζήτημα κοινωνικών δομών και όχι μόνο προσωπικής ικανότητας ή στερεοτύπων.
Για εμάς στην ActionAid, είναι άοκνη η προσπάθεια αλλαγής των αντιλήψεων σε κάθε επίπεδο, ώστε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο πιο δίκαιο, στον οποίο όποια και όποια το επιθυμεί θα μπορεί να συνδυάσει την επαγγελματική ανάπτυξη και ανέλιξη με την οικογένεια.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Citymag, τον Μάρτιο του 2025