Τα δικαιώματα που δεν είναι δεδομένα: Η ActionAid δίπλα στα παιδιά, εδώ και παντού
Για τα περισσότερα από εμάς, η παιδική ηλικία έχει συνδεθεί με λέξεις που μοιάζουν δεδομένες: ασφάλεια, παιχνίδι, φροντίδα, σχολείο. Τις κουβαλάμε μέσα μας σαν κάτι απλό, σχεδόν φυσικό. Όμως η πραγματικότητα, στην Ελλάδα και παγκοσμίως, αποδεικνύει ότι αυτά τα «αυτονόητα» δεν ισχύουν για όλα τα παιδιά. Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού δεν έρχεται για να μας υπενθυμίσει μια επέτειο, αλλά για να μας ρωτήσει κατάματα τι σημαίνει να μεγαλώνεις χωρίς αυτά που οι υπόλοιποι θεωρούν αυτονόητα. Η ActionAid, με τη διακριτική αλλά σταθερή δράση της, προσφέρει μια καθαρή απάντηση: τα δικαιώματα των παιδιών χρειάζονται καθημερινή φροντίδα, όχι ευχές.
Δικαίωμα στην ασφάλεια
Στον Κολωνό, το Κέντρο της ActionAid είναι μια ανοιχτή πόρτα, κι όχι μόνο κυριολεκτικά. Οι άνθρωποί του λειτουργούν ως σταθερό σημείο αναφοράς για οικογένειες που παλεύουν με την ανεργία, τη φτώχεια, την περιθωριοποίηση. Εκεί, παιδιά και γονείς έχουν πρόσβαση σε ψυχοκοινωνική στήριξη, εργαστήρια για όρια και αυτοπροστασία, συμβουλευτική για το πώς να δημιουργήσουν ένα ασφαλές περιβάλλον μέσα και έξω από το σπίτι. Η ασφάλεια δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα· είναι γνώση, σταθερότητα, σχέση εμπιστοσύνης.
Το ίδιο δικαίωμα αλλάζει μορφή σε άλλα σημεία του κόσμου. Στη Ρουάντα, για παράδειγμα, η 14χρονη Chantal μιλά για το πώς ένας ασφαλής χώρος της έδωσε για πρώτη φορά πρόσβαση σε πληροφορίες που της έλειπαν: για το σώμα της, την υγεία της, την προστασία της. Μέχρι τότε, η ενημέρωση αυτή δεν υπήρχε για τα κορίτσια της κοινότητάς της. Τώρα όμως, όπως λέει η ίδια, «είμαστε πλούσιες σε πληροφορίες». Ένα απλό δωμάτιο γίνεται σημείο αλλαγής.
Δικαίωμα στη μάθηση
Η μάθηση δεν σταματά στην τάξη. Στον Κολωνό, η μελέτη γίνεται σε έναν χώρο ήρεμο, με εθελοντές εκπαιδευτικούς που βοηθούν παιδιά να μείνουν στο σχολείο και να μη μείνουν πίσω. Για οικογένειες που παλεύουν με πολλαπλές δυσκολίες, αυτή η σταθερότητα είναι ανεκτίμητη.
Σε άλλες χώρες, το δικαίωμα στη μάθηση δοκιμάζεται πιο άμεσα. Στη Σιέρα Λεόνε, 2.600 παιδιά έλαβαν σχολικά είδη: μια τσάντα, μια στολή, τετράδια, μολύβια. Αν ακούγεται λίγο, για εκείνα είναι ο λόγος που συνεχίζουν τη φοίτησή τους. Στη Ζάμπια, η ActionAid έχτισε ξενώνες και σχολικές αίθουσες, μειώνοντας τους πρόωρους γάμους και τις σχολικές εγκαταλείψεις. Όταν η διαδρομή προς το σχολείο γίνεται απλούστερη και ασφαλέστερη, αλλάζει ολόκληρη η ζωή ενός παιδιού.
Δικαίωμα στο παιχνίδι και τη δημιουργία
Το παιχνίδι μοιάζει μικρό, αλλά είναι τεράστιο για την ανάπτυξη ενός παιδιού. Στο Κέντρο της ActionAid, οι δραστηριότητες, από ρομποτική μέχρι θέατρο και μουσική, δίνουν χώρο στα παιδιά να δημιουργήσουν και να εκφραστούν. Η φράση που ακούγεται συχνά, «εδώ μπορώ να δημιουργήσω», αποτυπώνει πόσο απαραίτητο είναι να υπάρχει ένα περιβάλλον που επιτρέπει στο παιδί να φαντάζεται.
Στο Μπανγκλαντές, οι ευκαιρίες αυτές παίρνουν μια ακόμη πιο μεταμορφωτική διάσταση. Παιδιά από απομονωμένες περιοχές παίζουν μουσική, συμμετέχουν σε πολιτιστικά προγράμματα και, για πρώτη φορά, κορίτσια κατεβαίνουν στο γήπεδο για ποδόσφαιρο. Ένα απλό παιχνίδι γίνεται κοινωνικό γεγονός: μια μικρή ρωγμή σε μια παράδοση που αποκλείει τις κοπέλες από τον δημόσιο χώρο. Ένα γκολ μπορεί να είναι η αρχή μιας διαφορετικής καθημερινότητας.
Δικαίωμα στη φροντίδα και την ψυχοκοινωνική υποστήριξη
Η φροντίδα μπορεί να μην έχει πάντα εικόνα, αλλά η απουσία της φαίνεται παντού. Στον Κολωνό, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι και σύμβουλοι γονέων στηρίζουν οικογένειες που προσπαθούν να σταθούν ξανά, με μια συνέπεια που δημιουργεί εμπιστοσύνη και ασφάλεια. Αυτή η σταθερή υποστήριξη είναι συχνά το σημείο από όπου ξεκινά η αλλαγή.
Στην Παλαιστίνη, η φροντίδα μεταμορφώνεται μέσα από τη δράση της Sojood, μιας νεαρής γυναίκας που οργανώνει δραστηριότητες για παιδιά εκτοπισμένα από τις συγκρούσεις στα στρατόπεδα Τούλκαρμ και Νουρ Σαμς. Σε μια παλιά αυλή, τα παιδιά παίζουν, φυτεύουν, κάνουν χειροτεχνίες, μιλούν για όσα τα βαραίνουν. Η Sojood εξηγεί ότι η πρωτοβουλία αυτή την άλλαξε και την ίδια, κάνοντάς την να δει την κοινότητά της με νέο, πιο τρυφερό βλέμμα. Εκεί, η φροντίδα λειτουργεί σαν αντίδοτο στην απώλεια.
Η σημασία του να μην ξεχνάμε
Τα δικαιώματα των παιδιών δεν είναι μια λίστα με όμορφες έννοιες. Είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο κάθε παιδί έχει δικαίωμα να μεγαλώσει. Η ActionAid το υπενθυμίζει μέσα από πράξεις που ξεκινούν από τον Κολωνό και φτάνουν μέχρι την Παλαιστίνη, τη Ρουάντα, τη Ζάμπια και το Μπανγκλαντές. Μικρές κινήσεις, μεγάλες συνέπειες: μια τσάντα, μια τάξη, ένα εργαστήριο, μια αγκαλιά, ένα παιχνίδι.
Κάθε Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού μας καλεί να δούμε πιο καθαρά τι λείπει ακόμη. Να κοιτάξουμε τα παιδιά που μεγαλώνουν δίπλα μας ή μακριά μας και να θυμηθούμε ότι τίποτα από αυτά που θεωρούμε βασικά δεν είναι αυτονόητο. Όσο υπάρχουν παιδιά που στερούνται ασφάλειας, μάθησης, παιχνιδιού, φροντίδας, υπάρχει λόγος να συνεχίσουμε να δουλεύουμε. Να παλεύουμε με συνέπεια, ανθρωπιά και με την ήρεμη, ουσιαστική δύναμη που κάνει τις αλλαγές πραγματικές.
Γίνετε κι εσείς μέρος της αλλαγής εδώ
Δείτε το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε στο ROSA εδώ.